Najstarszą odznaką turystyczną, istniejącą w Polskim Towarzystwie Tatrzańskim (PTT) od 1935 r., jest GÓRSKA ODZNAKA TURYSTYCZNA (GOT). Od momentu jej wprowadzenia po dziś dzień cieszy się ogromną popularnością. Po II wojnie światowej wznowiona została w 1949 r. i stanowiła wzór, na podstawie którego opracowano zasady zdobywania odznak w innych dyscyplinach turystyki kwalifikowanej. Można ją zdobywać, począwszy od 10. roku życia, na górskich szlakach znakowanych, według ustalonych zasad podanych w Regulaminie GOT, w okresie od 15 marca do 15 grudnia. Nie można zdobywać punktów do GOT popularnej, małej brązowej i małej srebrnej na obszarze Tatr (nowy regulamin GOT zniósł te ograniczenia – przyp. RHO). Odznaka ma osiem stopni: popularny, brązowy, srebrny, złoty, duży brązowy, duży srebrny i duży złoty oraz „Za wytrwałość”.

Niemal równocześnie z powstaniem Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, bo w 1951 r., ustanowiono Górską i Nizinną Odznakę Narciarską. Obecnie istnieje sześć rodzajów odznak dla turystów-narciarzy.

Celem DZIECIĘCEJ ODZNAKI NARCIARSKIEJ PTTK (DON) jest popularyzacja narciarstwa i turystyki narciarskiej wśród najmłodszych, w wieku 5-10 lat. Warunkiem uzyskania odznaki jest uczestniczenie w imprezie narciarskiej organizowanej przez jednostkę PTTK lub członka PTTK posiadającego stopień przodownika lub instruktora turystyki narciarskiej PTTK. Odznakę można zdobywać trzykrotnie, ale tylko raz w jednym sezonie. Odznaka zdobyta po raz pierwszy ozdobiona jest jedną „śnieżynką”, odznaka zdobyta po raz drugi ozdobiona jest dwiema „śnieżynkami”, a po raz trzeci trzema „śnieżynkami”.

NARCIARSKA ODZNAKA MŁODZIEŻOWA PTTK (NOM) jest odznaką jednostopniową, przeznaczoną dla dzieci i młodzieży w wieku 10-19 lat. NOM zdobywa się przez udział w dwóch wycieczkach narciarskich w dowolnym terenie, przy czym czas trwania każdej wycieczki lub długość trasy w kilometrach nie może być mniejsza niż: 3 godziny lub 10 kilometrów dla osób w wieku 10-14 lat oraz 5 godzin lub 15 kilometrów dla osób w wieku 15-19 lat.

GÓRSKĄ ODZNAKĘ NARCIARSKĄ (GON) zdobywa się podczas wycieczek narciarskich przede wszystkim w polskich górach, a także w pasmach górskich Sudetów i Karpat, położonych na obszarach Niemiec, Czech, Słowacji i Ukrainy. GON popularną i małe zdobywa się przez odbycie szeregu punktowanych wycieczek narciarskich. Ilość uzyskanych punktów określa się korzystając z mapek zamieszczonych w Trasach punktowanych wycieczek do GOT lub przez wyliczenie wg określonych w Regulaminie przeliczników. GON duże zdobywa się przez odbycie wymaganej liczby wycieczek lub rajdów trwających nieprzerwanie co najmniej cztery dni, minimum w trzech (na dużą srebrną) lub czterech (na dużą złotą) grupach górskich określonych w załączniku nr 1 do Regulaminu. Nie zalicza się punktów uzyskanych na wycieczce odbytej tą samą trasą w tym samym kierunku w toku zdobywania tego samego stopnia odznaki. W przypadkach uzasadnionych (np. częściowy brak śniegu, oblodzenie) zalicza się do GON przebycie trasy pieszo, jednak nie więcej niż ⅓ długości trasy. Odznaka ma sześć stopni: popularny, brązowy, srebrny, złoty oraz duży srebrny i duży złoty.

NIZINNĄ ODZNAKĘ NARCIARSKĄ (NON) popularną i małe zdobywa się przez odbycie szeregu wycieczek narciarskich, przy czym suma przebytych kilometrów wymagana dla zdobycia poszczególnych stopni nie może być mniejsza niż określona w Regulaminie. NON duże zdobywa się przez odbycie wymaganej liczby wycieczek lub rajdów trwających nieprzerwanie cztery lub więcej dni każdy. Nie zalicza się punktów uzyskanych na wycieczce odbytej tą samą trasą w tym samym kierunku w toku zdobywania tego samego stopnia odznaki. W przypadkach uzasadnionych (np. częściowy brak śniegu, oblodzenie) zalicza się do NON przebycie trasy pieszo, jednak nie więcej niż ⅓ długości trasy). Odznaka ma sześć stopni: popularny, brązowy, srebrny, złoty oraz duży srebrny i duży złoty.

ODZNAKA NARCIARSKA „ZA WYTRWAŁOŚĆ” jest wyróżnieniem przyznawanym zdobywcom GON lub NON, którzy po zdobyciu dużej złotej GON lub NON spełnią pięciokrotnie wymogi przyznania małej GON lub NON w stopniu co najmniej brązowym, albo po zdobyciu małej złotej GON lub NON spełnią ośmiokrotnie wymogi przyznania małej GON lub NON w stopniu co najmniej brązowym. Normy do odznaki „Za wytrwałość” należy po każdym sezonie weryfikować w Centralnym Referacie Weryfikacyjnym Odznak Narciarskich. Dopuszcza się weryfikację poszczególnych norm w terenowych referatach weryfikacyjnych, ale norma końcowa może być zweryfikowana i odznaka przyznana tylko w CRW ON. Odznaka jest jednostopniowa.

WYSOKOGÓRSKA ODZNAKA NARCIARSKA PTTK (WON) jest najwyższym wyróżnieniem dla osób uprawiających wędrówki na terenie Tatr, Karkonoszy, masywu Babiej Góry i innych gór wysokich. WON może uzyskać każdy, kto udokumentuje przejście tras wysokogórskich na nartach o łącznej sumie przewyższeń 30.000 m. Czas zdobywania WON nie jest limitowany. Ze względu na warunki terenowe lub śniegowe dopuszcza się odbycie części trasy pieszo (w rakach). W przypadku udziału w rajdach wysokogórskich wymagane jest potwierdzenie kierownika trasy rajdu. WON przyznawana jest w trybie uchwały Komisji Turystyki Narciarskiej ZG PTTK. Odznaka jest jednostopniowa.

ODZNAKĘ TURYSTYKI PIESZEJ (OTP), ustanowioną w 1951 r., można zdobywać począwszy od 8. roku życia (wyjątek stanowi ODZNAKA „SIEDMIOMILOWE BUTY”), na wycieczkach pieszych, zaliczając 1 punkt za 1 km. Trasy tych wycieczek może ułożyć sam turysta. Określone natomiast są miejscowości, za zwiedzanie których dolicza się dodatkowe punkty. Odznaka jest ustanowiona w sześciu kategoriach: „Siedmiomilowe Buty” w stopniach: srebrnym i złotym (dotyczy wyłącznie osób w wieku poniżej 10. lat); popularna OTP (bez stopni); mała OTP w stopniach: brązowym, srebrnym i złotym; duża OTP w stopniach: srebrnym i złotym i odznaka „Za Wytrwałość w Turystyce Pieszej” oraz OTP „Dla Najwytrwalszych”.

W 1974 r. w turystyce pieszej wprowadzono ODZNAKĘ „ZA WYTRWAŁOŚĆ W TURYSTYCE PIESZEJ”, która może być zdobywana trzykrotnie, przez kilkakrotne powtórzenie norm przewidzianych na małą OTP w stopniu brązowym. Posiadacze najwyższego III stopnia (czerwonego) Odznaki „Za Wytrwałość w Turystyce Pieszej” mogą ubiegać się o ODZNAKĘ „DLA NAJWYTRWALSZYCH”, którą zdobywa się przez pięciokrotne powtórzenie normy przewidzianej dla małej OTP w stopniu brązowym (bez punktów za zwiedzanie miast).

Klub Przodowników Turystyki Pieszej im. Anieli Michalskiej w Warszawie ustanowił ODZNAKĘ „OTP DLA NAJWYTRWALSZYCH – WETERAN PIESZYCH SZLAKÓW”, która jest kontynuacją systemu odznak pieszych PTTK. Odznakę mogą zdobywać turyści, którzy zdobyli najwyższy III stopień (złoty) OTP „Dla Najwytrwalszych”. Dla uzyskania każdego stopnia odznaki konieczne jest uzyskanie zaliczenia trzech norm rocznych przewidzianych dla małej OTP w stopniu brązowym. Nie przyznaje się punktów za zwiedzanie miejscowości. Odznaka ma cztery stopnie: I w kolorze niebieskim, II w kolorze żółtym, III w kolorze białym i IV w kolorze czerwonym.

W 1952 r. ustanowiono dalsze dwie odznaki: KOT i TOK.

KOLARSKĄ ODZNAKĘ TURYSTYCZNĄ (KOT) ustanowiono w celu zachęcenia społeczeństwa do poznawania ojczystego kraju, jego historii, współczesnego dorobku oraz do uprawiania turystyki kolarskiej, jako jednej z form aktywnego wypoczynku. KOT można zdobywać począwszy od 7. roku życia, na wycieczkach zbiorowych lub indywidualnych, zaliczając za akażdy dzień jazdy rowerem podczas wędrówek jednodniowych 10 pkt., a podczas wędrówek wielodniowych (minimum 1,5 dnia) 15 pkt. Długość odcinka, który należy przejechać na rowerze w ciągu jednego dnia wynosi minimum 15 km. Dodatkowe punkty uzyskuje się za udział w określonych imprezach oraz za zwiedzanie. Odznaka ma siedem stopni: brązowy, srebrny, złoty, duży brązowy, duży srebrny, duży złoty i „Za wytrwałość”.

TURYSTYCZNĄ ODZNAKĘ KAJAKOWĄ (TOK) można zdobywać po ukończeniu 10. roku życia. Za 1 km szlaku wodnego przyznaje się: na wodzie bieżącej z prądem – 1 pkt; na wodzie stojącej – 2 pkt; na wodzie pod prąd i na morzu – 3 pkt; na rzece górskiej – 4 pkt. Odznaka ma osiem stopni: popularny, brązowy, srebrny, złoty, duży złoty, „Za Wytrwałość”, „Za Wytrwałość” platynowy i „Za Wytrwałość” diamentowy. Przy zdobywaniu punktów na odznakę w stopniu złotym i dużym złotym, obowiązuje przepłynięcie rzek górskich wymienionych w Regulaminie TOK. Najdłuższy etap dzienny na rzece nizinnej nie może przekraczać 40 km, a na rzece górskiej – 60 km.

W 1995 r. w celu podnoszenia turystycznych kwalifikacji kajakowych, propagowania turystyki kajakowej na rzekach trudnych i uciążliwych oraz zachęcania do uprawiania turystyki kajakowej na mało uczęszczanych szlakach wodnych ustanowiono GÓRSKĄ ODZNAKĘ KAJAKOWĄ (GOK). Odznakę przyznaje się za pływanie kajakiem lub kanadyjką po rzekach trudnych i uciążliwych, ujętych w wykazach A i B, będących załącznikami do Regulaminu GOK. Zdobywanie Górskiej Odznaki Kajakowej (GOK) zaleca się rozpoczynać po zdobyciu minimum Turystycznej Odznaki Kajakowej (TOK) w stopniu brązowym. Odznaka ma trzy stopnie: brązowy, srebrny i złoty.

W 2011 r. w celu propagowania turystyki kajakowej jako sprawdzonej formy aktywnego wypoczynku, zachęcania do jej systematycznego uprawiania, poznawania obszaru Polesia i jego szlaków kajakowych oraz upamiętnienia wybitnych zasług dla tej aktywności turystycznej jej patrona – Janusza Michalskiego Poleskie Towarzystwo Medialne i Zarząd Oddziału PTTK we Włodawie ustanowiły POLESKĄ ODZNAKĘ KAJAKOWĄ (POK) IM. JANUSZA MICHALSKIEGO. POK jest świadectwem praktycznych kwalifikacji turysty kajakarza, jego systematyczności i wytrwałości oraz poznania szlaków kajakowych Polesia. Podstawą przyznania odznaki odpowiedniego stopnia jest udział w spływach trwających określoną w Regulaminie liczbę dni. Odznaka ma trzy stopnie: brązowy, srebrny i złoty.

W 1954 r. wprowadzono ŻEGLARSKĄ ODZNAKĘ TURYSTYCZNĄ (ŻOT) w celu zachęcenia żeglarzy, a w szczególności młodzieży, do systematycznego uprawiania turystyki żeglarskiej, połączonej z poznawaniem kraju ojczystego, jego atrakcji turystycznych, piękna i kultury, jego dróg wodnych, wybrzeża i portów, jak również krajów sąsiednich i ich portów. ŻOT można zdobywać po ukończeniu 12. roku życia, na rejsach trwających co najmniej 24 godziny, zaliczając za przebycie pod żaglami 1 km szlaku w rejsach po wodach śródlądowych przy płynięciu z prądem – 1 pkt., po wodach stojących – 2 pkt., pod prąd – 3 pkt. Za przebycie pod żaglami 1 Mm (mili morskiej) w rejsach zatokowych i zalewowych – 2 pkt., w rejsach morskich – 1 pkt. Punkty zalicza się na podstawie przebytych kilometrów lub mil morskich, względnie za każdy dzień rejsu liczy się 25 pkt. Odznaka ma sześć stopni: popularny, brązowy, srebrny, złoty, duży srebrny i duży złoty.

W 2019 r. ustanowiono DZIECIĘCĄ ODZNAKĘ ŻEGLARSKĄ PTTK „OPTYMISTEK”, która ma na celu propagowanie turystyki żeglarskiej wśród najmłodszych, promowanie spędzania czasu wolnego w sposób aktywny, upowszechnianie ceremoniału, etykiety i tradycji żeglarskich, w rejsach turystycznych trwających, co najmniej 24 godziny. Zdobywaniu odznaki przez najmłodszych turystów żeglarzy mają towarzyszyć walory edukacyjne i wychowawcze, umożliwiające poznanie historii i zabytków, osobliwości przyrody i zasad jej ochrony, sprzyjać łączeniu różnych form turystyki kwalifikowanej z żeglarstwem. Odznaka przeznaczona dla dzieci w wieku do lat 12. ma trzy stopnie: zielony, żółty i granatowy. Młodzież powyżej 12. roku życia może zdobywać Żeglarską Odznakę Turystyczną PTTK.

MOTOROWA ODZNAKA TURYSTYCZNA (MOT) została wprowadzona w 1956 r, początkowo w nieco innym kształcie. Obecny rysunek odznaki obowiązuje od 1970 r. Mogli ją zdobywać zarówno kierowcy, jak i pasażerowie. W 1959 r. wprowadzono, specjalnie dla pasażerów, MŁDZIEŻOWĄ ODZNAKĘ „TURYSTA MOTOROWY” (TM), która ma trzy stopnie: brązowy, srebrny i złoty.

MOT można zdobywać począwszy od 16., a TM od 10. roku życia, na dowolnie wybranych trasach o długości co najmniej 50 km, licząc za każdy dzień wycieczki 10 pkt. Odznaka ma 7 stopni: mały brązowy, mały srebrny, mały złoty, duży brązowy, duży srebrny, duży złoty i „Złoty za Wytrwałość”, zdobywane kolejno za zwiedzanie wymaganych obiektów oraz uczestniczenie w określonej Regulaminem ilości imprez motorowych turystyki kwalifikowanej. Przy zdobywaniu poszczególnych stopni odznak TM i MOT zalicza się również zabytki UNESCO znajdujące się poza granicami Polski.

W 1960 r. ustanowiono TURYSTYCZNĄ ODZNAKĘ PODWODNĄ PTTK (TOP – PTTTK). Można ją zdobywać po ukończeniu 16. lat. Odznaka ma trzy stopnie: brązowy, srebrny i złoty – zdobywane kolejno, przez udział w rozmaitych akcjach, zawodach i imprezach podwodnych. Odznaka przyznawana jest na wniosek klubu.

W ten sposób wszystkie istniejące wówczas (do 1960 r.) komisje turystyki kwalifikowanej PTTK dysponowały systemami odznak turystycznych.

W późniejszych latach modyfikowano poszczególne regulaminy odznak. Ogólną zasadą jednak było i jest, że najniższe stopnie odznak powinny być łatwe do zdobycia, a z każdym następnym stopniem odznaki powinny wzrastać nie tylko wymagania w stosunku do turysty, ale także atrakcyjność zdobywania punktów. Dlatego właśnie w wielu regulaminach jest mowa o konieczności zdobywania punktów w różnych regionach kraju, a także o wymogach krajoznawczych.

Dla pełnego obrazu dyscyplin turystyki kwalifikowanej w PTTK dodać należy, że od 1961 r. istnieje Komisja Speleologii. Jednakże ODZNAKI SPELEOLOGA PTTK jeszcze nie wprowadzono.

Natomiast powołana w 1970 r. Komisja Imprez na Orientację ustanowiła w 1975 r. ODZNAKĘ IMPREZ NA ORIENTACJĘ (OInO). Przyznaje się ją za udział indywidualny lub zespołowy w imprezach na orientację, licząc za każdą ukończoną konkurencję 1 pkt. Dodatkowo punkty za udział w niektórych zawodach ustala komisja Imprez na Orientację ZG PTTK. OInO może zdobywać każdy, bez względu na wiek uczestnika, kto spełni warunki przedstawione w Regulaminie odznaki. Odznaka ma trzynaście stopni w pięciu kategoriach: popularna (bez stopni); mała w stopniu brązowym, srebrnym i złotym; duża w stopniu brązowym, srebrnym i złotym; „Za Wytrwałość” (trzy stopnie: I, II, III) oraz „Dla Najwytrwalszych” (trzy stopnie: I, II, III).

Celem popularyzacji turystyki konnej Zarząd Główny PTTK ustanowił w 1997 r. TURYSTYCZNĄ ODZNAKĘ JEŹDZIECKĄ PTTK w dwóch wariantach: Jeździecką Odznakę Turystyki Górskiej (JOTG) i Jeździecką Odznakę Turystyki Nizinnej (JOTN). O uzyskanie odznaki może ubiegać się każdy, kto ukończył 10. rok życia (stopień popularny) i 14 lat (pozostałe stopnie) oraz spełnił warunki regulaminowe, wykazując znajomość określonych wiadomości teoretycznych i umiejętności praktycznych (w tym z zakresu turystyki i krajoznawstwa). Każda z odznak ma cztery stopnie: popularny, brązowy, srebrny i złoty.

W 2007 r. Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej PTTK, wspólnie z Urzędem Marszałkowskim województwa małopolskiego i we współpracy z firmą rakiety.pl ustanowił ZIMOWĄ ODZNAKĘ GÓRSKĄ COTG PTTK (ZOG COTG PTTK). Odznakę zdobywa się przez odbycie pieszych wędrówek na rakietach śnieżnych w górach Polski oraz w zagranicznych pasmach górskich Karpat i Sudetów, położonych na obszarze pogranicza, przy zachowaniu zasad bezpiecznego i racjonalnego uprawiania turystyki górskiej, przestrzegając przepisów dotyczących poruszania się na obszarach chronionych. Na ZOG COTG PTTK zalicza się 1 punkt za każdy przebyty kilometr oraz 1 punkt za każde 100 metrów sumy podejść. Odznaka ma trzy stopnie: brązowy, srebrny i złoty.

W 2014 r. z inicjatywy Klubu Turystyki Narciarskiej „Psie Pole” Oddział Wrocławski PTTK ustanowił ODZNAKĘ „WSTĘGA SUDETÓW POLSKICH”. Celem odznaki jest popularyzacja turystyki narciarskiej w Sudetach, poznawanie ich walorów krajobrazowych i przyrodniczych, w okresie zimowym, również na terenach mniej znanych i rzadziej uczęszczanych, nadających się dla uprawiania turystyki narciarskiej, ze szczególnym uwzględnieniem tras narciarskich opracowanych przez gminy. Odznakę uzyskuje się poprzez przebycie na nartach wszystkich tras wymienionych w wykazie załączonym do Regulaminu odznaki (10 tras dla stopnia srebrnego i kolejnych 11 tras dla stopnia złotego). Odznaka ustanowiona jako jednostopniowa, od 2018 r. ma dwa stopnie: srebrny i złoty.

W 2014 r. Forum Gmin Beskidu Wyspowego i Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej PTTK w celu propagowania walorów Beskidu Wyspowego ustanowiły ODZNAKĘ TURYSTYCZNĄ PTTK „BESKIDZKIE WYSPY” za przejście Głównym Szlakiem Beskidu Wyspowego. Odznakę można zdobywać podczas wycieczek Głównym Szlakiem Beskidu Wyspowego, którego przebieg umieszczono na stronie www.odkryjbeskidwyspowy.pl. Punktowanie wycieczek i potwierdzenie ich odbycia dokonywane jest zgodnie z postanowieniami Regulaminu Górskiej Odznaki Turystycznej PTTK. Odznaka ma trzy stopnie: srebrny, złoty oraz diamentowy przyznawany za jednorazowe przejście całego Głównego Szlaku Beskidu Wyspowego w czasie nie dłuższym niż 16 dni, podczas ciągłej wycieczki.

Niezależnie od wymienionych wyżej odznak związanych z jedną dyscypliną turystyki kwalifikowanej, istnieją w PTTK odznaki, które można zdobywać w czasie różnego rodzaju wędrówek, przy czym ważny jest nie tyle sposób wędrówki, co jej krajoznawczy charakter.