Twierdze i zespoły fortyfikacyjne są istotnym elementem krajobrazu
kulturowego Polski. Tą zasadą kierował się kol. Michał Spława-Neyman, inicjator i autor pierwszego regulaminu tej odznaki krajoznawczej. Był członkiem Klubu Turystyki Motorowej „PRZEMYSŁAW” w Poznaniu, wieloletnim członkiem i wiceprzewodniczącym Komisji Turystyki Motorowej Zarządu Głównego PTTK, Zasłużonym Przodownikiem Turystyki Motorowej i Przodownikiem Turystyki Kolarskiej, Instruktorem Szkolenia Kadry Turystyki Motorowej. W trudnym okresie dla turystyki dał z siebie wszystko, aby utrzymać jej rangę na rynku turystycznym w kraju. Niespodziewana śmierć 23.11.2001 r. przerwała Jego zacięcie turystyczne i pasmo sukcesów motorowych. Dla uczczenia pamięci tego zasłużonego działacza uhonorowanego wieloma odznaczeniami, przekazujemy Wam zweryfikowany i zmodyfikowany Regulamin Odznaki „Szlakiem Fortyfikacji i Podziemi”, aby jej zdobywanie było wspomnieniem o Koledze Michale.
Komisja Turystyki Motorowej
ZG PTTK
Twierdze i zespoły fortyfikacyjne są istotnym elementem krajobrazu
kulturowego Polski. Znaczna ich część zlokalizowana jest w otwartych
przestrzeniach środowiska naturalnego o wybitnych walorach przyrodniczych. W
Polsce jest blisko 30 podziemnych obiektów dostosowanych dla ruchu
turystycznego. Mają one różny charakter i pochodzenie. Wszystkie są atrakcyjne
turystycznie, niepowtarzalne i unikalne. Zwiedzanie podziemnych tras dostarcza
nie tylko poczucia przygody, ale może być także bardzo praktyczne, pouczające
lekcje przyrody i historii. Każda z nich ma swoje tajemnice, legendy, duchy,
gnomy i skrzaty a także żywych mieszkańców. W celu poznania tych walorów
krajoznawczych Komisja Turystyki Motorowej ZG PTTK, wprowadza dla szerokich mas
turystów, nie tylko zmotoryzowanych odznakę turystyczno-krajoznawczą pod nazwą:
„Szlakiem Fortyfikacji i Podziemi”.
REGULAMIN ODZNAKI
1. Odznaka „Szlakiem Fortyfikacji i Podziemi” jest odznaką trzystopniową o jednakowym wzorze dla wszystkich stopni.
2. Odznakę zdobywa się w kolejności stopni. W jednym roku można zdobyć jeden stopień. Nie ustala się czasu zdobywania poszczególnych stopni.
3. Warunkiem zdobywania kolejnych stopni jest potwierdzenie zwiedzania odpowiedniej ilości obiektów.
4. Turysta ubiegający się o odznakę prowadzi „Dzienniczek Zwiedzania” w dowolnej formie, w którym gromadzi potwierdzenia zwiedzanych obiektów w postaci jednego z n/w warunków:
· odcisku pieczątki zwiedzanego obiektu,
· odcisku pieczątki nazwy miejscowości w której obiekt jest położony,
· odcisku pieczątki sąsiedniej miejscowości, w przypadku braku możliwości potwierdzenia obiektu, w którym obiekt jest położony,
· bardzo krótkiego opisu obiektu,
· zdjęcia fotograficznego turysty na tle zwiedzanego obiektu.
5. Jeżeli turysta przedstawi udokumentowany obiekt, nie wymieniony w wykazie, będzie on zaliczony przez Zespół Weryfikacyjny, który przy wydawaniu najbliższej edycji Regulaminu, zamieści go w wykazie.
6. Odznakę mogą zdobywać wszyscy turyści, którzy ukończyli 8 lat.
7. Obiekty zwiedzane podczas zdobywania jednego stopnia odznaki, nie mogą być powtarzane w trakcie zdobywania następnych stopni.
8. Nadwyżka zwiedzonych obiektów w danym stopniu odznaki zostaje zaliczona na wyższy
stopień odznaki.
9. Zespołem Weryfikacyjnym oraz dystrybutorem odznaki jest Oddział Wojskowy PTTK w Chemie, ul. Lubelska 139d/15, 22-109 Chełm 6, tel. (0-82) 565-59-67; mobile (+48) 504989631.
10. W celu przyznania odznaki należy „Dzienniczek Zwiedzania” przesłać do Zespołu Weryfikacyjnego. Do przesyłki należy dołączyć zaadresowaną kopertę zwrotną wraz ze znaczkiem pocztowym na list polecony.
11. Zespół Weryfikacyjny odsyłając zainteresowanym „Dzienniczek Zwiedzania” z potwierdzeniem przyznania odznaki wysyła jednocześnie odznakę za pobraniem pocztowym.
12. Odznakę można zdobywać równocześnie z innymi odznakami turystyki kwalifikowanej.
13. Odznaka może zostać nadana honorowo osobom fizycznym i prawnym, za duże zasługi i osiągnięcia na forum krzewienia wiedzy dotyczącej fortyfikacji i podziemnych tras turystycznych.
14. Interpretacja wymagań niniejszego
regulaminu należy do Zespołu Weryfikacyjnego Oddziału Wojskowego PTTK w
Chełmie.
15. Wykaz obiektów wymaganych na odznaki
wszystkich stopni jest zamieszczony w niniejszym Regulaminie wg podziału na
województwa. (załącznik).
16. Warunki zdobywania odznaki „Szlakiem
Fortyfikacji i Podziemi”:
RODZAJ OBIEKTU |
Stopień |
Stopień |
Stopień |
TW –
twierdze |
2 |
4 |
6 |
LU –
linie umocnień |
1 |
1 |
3 |
FS –
forty, schrony |
5 |
15 |
25 |
MW –
muzea wojskowe |
4 |
6 |
12 |
TP –
turystyczne trasy podziemne |
2 |
5 |
10 |
17. Regulamin obowiązuje od 01.12.2003 roku.
KTM ZG PTTK w dniu 22.02.2003 po
naniesieniu kilku poprawek Uchwałą nr 01/2003 przyjęła Regulamin Odznaki „Szlakiem
Fortyfikacji i Podziemi”. Odznaka została zatwierdzona uchwałą Prezydium ZG
PTTK Nr 88/2003 z dnia 30 maja 2003 r.
Komisja Turystyki Motorowej
Zarządu Głównego PTTK
Oddział Wojskowy PTTK W Chełmie
WYKAZ OBIEKTÓW
WYMAGANYCH DO ZWIEDZANIA
1. Województwo
Dolnośląskie
TW | Głogów | – |
TW | Kłodzko | – |
TW | Srebrna Góra | – |
FS | Jelenia Góra | Schrony pod miastem |
FS | Miłoszewo | Podziemna fabryka |
MW | Jawor | Muzeum Wojskowe |
MW | Jelenia Góra | Skansen uzbrojenia WP |
MW | Legnickie Pole | Muzeum Wojskowe |
MW | Świdnica | Muzeum Wojskowe |
MW | Wrocław | Muzeum Wojskowe |
TP | Głuszyca | Kompleks „Osówka” |
TP | Jelenia Góra | Schrony pod miastem |
TP | Kletno | Jaskinia Niedźwiedzia |
TP | Kletno | Była kopalnia uranu |
TP | Kłodzko | Podziemny „Labirynt” twierdzy |
TP | Kowary | Była kopalnia uranu |
TP | Nowa Ruda | Muzeum Górnictwa |
TP | Walim | Kompleks „Rzeczka” |
TP | Wałbrzych | Kopalnia „Julia” |
TP | Złotoryja | Była kopalnia złota |
TP | Złoty Stok | Była kopalnia złota |
2. Województwo Kujawsko-Pomorskie
TW | Chełmno | – |
TW | Grudziądz | – |
TW | Toruń | – |
FS | Bydgoszcz | Schrony przeciwlotnicze „ZACHEMU” |
FS | Bydgoszcz | Schrony „Przedmieścia Bydgoszcz” |
MW | Bydgoszcz | Muzeum tradycji POW |
MW | Golub Dobrzyń | Muzeum Wojskowe |
MW | Grudziądz | Muzeum Wojskowe |
MW | Szubin | Muzeum Wojskowe |
MW | Toruń | Muzeum Wojskowe |
TP | Grudziądz | Cytadela |
TP | Toruń | Fort IV – St. Żółkiewski |
TP | Toruń | Fort XIII – K. Kniaziewicz |
3. Województwo
Lubelskie
TW | Zamość | – |
LU | Roztocze | Linia Mołotowa |
MW | Dęblin | Muzeum Wojskowe |
MW | Kraśnik | Muzeum 24 Pułku Ułanów |
MW | Lublin | Muzeum Wojskowe |
MW | Tomaszów Lubelski | Muzeum Wojskowe |
MW | Zamość ul. Podgroble | Muzeum „Arsenał”, ekspozycja plenerowa oręża |
MW | Wola Gułowska | Muzeum Kleberczyków |
TP | Chełm | Chełmskie Podziemia Kredowe |
TP | Zamość | Bastion VII – trasa turystyczna |
4. Województwo Lubuskie
TW | Kostrzyn nad Odrą | – |
LU | Kaława | Międzyrzecki Rejon Umocniony (MRU) |
FS | Cigacice | Linia Fortyfikacyjna n/Odrą |
FS | Krzystkowice | Podziemna fabryka |
FS | Przewóz | Podziemna fabryka |
FS | Sieniawka | Podziemna fabryka |
FS | Świdnica | Schrony przeciwlotnicze |
FS | Świerków | Podziemna fabryka |
FS | Zasieki | Podziemna fabryka |
MW | Drzonów | Muzeum Wojskowe |
MW | Dobiegniew | Muzeum Wojskowe |
MW | Krosno Odrzańskie | Muzeum Wojskowe |
MW | Międzyrzecz | Muzeum Wojskowe |
MW | Witnica | Muzeum Chwały Oręża Polskiego |
MW | Żagań | MuzeuM Wojskowe |
TP | Kaława | Podziemna trasa MRU |
TP | Boryszyn | Pętla Boryszyńska na MRU |
5. Województwo Łódzkie
FS | Jeleń k/Tomaszowa | Schron kolejowy |
FS | Konewka k/Spały | Schron kolejowy |
FS | Sieradz | Schrony n/Wartą |
FS | Sochaczew | Niemieckie fortyfikacje z 1944 r. |
MW | Krośniewice | Muzeum Wojskowe |
MW | Kutno | Muzeum Bitwy n/Bzurą |
MW | Łódź | Muzeum Tradycji NiepodległościoweJ I Oddział Radogoszcz |
MW | Piotrków Trybunalski | Muzeum Wojskowe |
MW | Polichno | Muzeum Wojskowe |
MW | Sochaczew | Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Bitwy n/Bzurą |
MW | Tomaszów Mazowiecki | Skansen Rzeki Pilicy – ekspozycja pojazdów militarnych |
6. Województwo
Małopolskie
TW | Kraków | – |
MW | Chochołów | Muzeum Wojskowe |
MW | Dębno | Muzeum Wojskowe |
MW | Dołęga | Muzeum Wojskowe |
MW | Kraków | Muzeum Lotnictwa Polskiego |
MW | Miechów | Muzeum Wojskowe |
MW | Tarnów | Muzeum Wojskowe |
TP | Bochnia | Kopalnia Soli |
TP | Jerzmanowice | Jaskinia Nietoperzowa |
TP | Kraków | Smocza Jama |
TP | Wieliczka | Kopalnia Soli |
TP | Wierzchowie | Jaskinia Wierzchowska Górna |
7. Województwo
Mazowieckie
TW | Dęblin | – |
TW | Nowy Dwór Mazowiecki – Modlin | – |
TW | Warszawa | – |
FS | Beniaminów | Fort rosyjski z 1910 roku |
FS | Kruszyna | Schrony bojowe poniemieckie (obóz jeniecki) |
FS | Legionów | Fort rosyjski „Władimir” |
FS | Lesiów | Stoki – Schrony poniemieckie |
FS | Łomża/Piątnica | Forty przedmieścia |
FS | Łomża/Nowogród | Schrony bojowe z 1939 roku |
FS | Mława | Polskie schrony bojowe z 1939 roku |
FS | Pionki (okolice) | Schrony – magazyny prochu fabryki „PRONIT” |
FS | Zajezierze | Fortyfikacje na lewym brzegu |
MW | Legionowo | Muzeum Wojskowe |
MW | Liw | Muzeum Wojskowe |
MW | Mniszew | Skansen bojowy WP |
MW | Ostrołęka | Muzeum Wojskowe |
MWStudzianki Pancerne |
Muzeum Wojskowe | |
MW | Warka | Muzeum Wojskowe |
MW | Warszawa | Muzeum Wojska Polskiego |
MW | Warszawa | Muzeum Wojska Polskiego w Forcie Czerniakowskim |
MW | Warszawa | Muzeum Niepodległości |
MW | Warszawa | Muzeum im. Gen. Sikorskiego |
MW | Warszawa | Cytadela |
MW | Warszawa | Muzeum Kolejnictwa – pociąg pancerny |
TP | Warszawa | W fortach twierdzy Warszawa |
8. Województwo Opolskie
FS | Stary Grodków | Umocnienia dawnego lotniska |
MW | Góra św. Anny | Muzeum Wojskowe |
MW | Leśnica | Muzeum Czynu Powstańczego |
MW | Łambinowice | Muzeum Wojskowe |
MW | Opole | Muzeum Wojskowe |
9. Województwo
Podkarpackie
TW | Przemyśl | – |
LU | Przemyśl | wzdłuż obecnej granicy z Ukrainą – Linia Mołotowa |
FS | Dybawka | Obiekty fortyfikacyjne |
FS | Krasiczyn | Obiekty fortyfikacyjne |
FS | Łuczyce | Obiekty fortyfikacyjne |
FS | Medyka | Obiekty fortyfikacyjne |
FS | Siedliska | Obiekty fortyfikacyjne |
FS | Stępina – Cieszyna. Fryszak | Zespół niemieckich schronów z okresu II w. św. |
FS | Żarnowa k/Strzyżowa | Niemiecki podziemny kolejowy schron dla pociągu sztabowego |
MW | Dukla | Muzeum Wojskowe |
MW | Gorlice | Muzeum Wojskowe |
MW | Łańcut | Muzealna ekspozycja pamiątek 10 Pułku Strzelców Konnych |
TP | Rzeszów | Trasa turystyczna pod rynkiem starego miasta |
10. Województwo
Podlaskie
TW | Osowiec - Kompleks Wojskowy | – |
LU | Augustów | Polski odcinek umocniony z 1939r. |
LU | Lipsk n/Biebrzą | Fragmenty linii Mołotowa (grodzieński, osowiecki, zambrowski rejon umocniony) |
LU | Okolice Drohiczyna, Siemiatycz, Mielnika, Niemirowa | Brzeski rejon umocniony |
LU | Nowogród | Polski odcinek umocniony z 1939 r. |
LU | Łomża | Polski odcinek umocniony z 1939 r. |
LU | Osowiec | Polski Odcinek umocniony z 1939 r. |
LU | Wizna | Polski odcinek umocniony z 1939 r. |
FS | Góra Strękowa k/Wizny | Pole bitwy z umocnieniami z 1939 r. |
FS | Kolno | Schrony „Linii Mołotowa” |
FS | Lipsk n/Biebrzą | Schrony z 1940 roku (radzieckie) |
FS | Piątnica k/Łomży | Carskie forty z XIX w. |
MW | Augustów | Muzeum 1 Pułku Ułanów Krechowieckich |
MW | Białystok | Muzeum Wojska Polskiego |
MW | Osowiec | Muzeum Twierdzy Osowiec |
MW | Suwałki | Muzeum Historii i Tradycji Żołnierzy Suwalszczyzny |
11. Województwo
Pomorskie
TW | Gdańsk | – |
LU | Wał Pomorski | odcinek północny Wałcz – Szczecinek – Biały Bór |
FS | Darłowo | tzw. Chiński Mur |
FS | Gdańsk | Fort Grodzisko |
FS | Hel | Forty z 1939 roku |
FS | Kępa Oksywska | Forty obronne z 1939 roku |
FS | Łeba | Pozostałości poligonu V-1, V-2 |
FS | Westerplatte | Ruiny fortyfikacji z 1939 roku |
FS | Ustka | Pozostałości fortów bojowych |
MW | Gdańsk | Muzeum Twierdzy Wisłoujście |
MW | Gdynia | Muzeum Marynarki Wojennej |
MW | Gdynia | Muzeum na okręcie „Błyskawica” |
MW | Hel | Muzeum Wojskowe |
MW | Malbork | Muzeum Wojskowe |
MW | Westerplatte | Muzeum Wartowni Nr 1 |
TP/TD> | Mechowo k/Pucka | Trasa podziemna w grotach |
12. Województwo Śląskie
LU | Obszar Warowny „Śląsk” | Tąpkowice – Bobrowniki – Bytom – Łagiewniki – Ruda Śląska – Godula – Ruda Śląska – Orzegów – Ruda Śląska – Wirek – Mikołów – Jamna |
LU | Niemiecka Linia Obrony Zagłębia Górnośląskiego | Miedary – Zbrosławice – Zabrze – Nieborowce – Pilchowice |
FS | Krzyżowa k/Jeleśni | Rygiel obronny z 1939 r. |
FS | Sosnowiec | Forty obronne z 1939 r. |
FS | Węgierska Górka | Forty obronne z 1939 r. |
MW | Będzin | Muzeum Wojskowe |
MW | Częstochowa | Muzeum Wojskowe (Arsenał na Jasnej Górze) |
MW | Tarnowskie Góry | Muzeum Wojskowe |
TP | Tarnowskie Góry | Kopalnia srebra i ołowiu |
TP | Tarnowskie Góry | Sztolnia Czarnego Pstrąga |
TP | Zabrze | Skansen podziemny „GUIDO” |
TP | Zabrze | Skansen „Królowa Luiza” |
13. Województwo
Świętokrzyskie
MW | Skarżysko Kamienna | Muzeum im. Orła Białego |
TP | Chęciny | Jaskinia Raj |
TP | Krzemionki k/Ostrowca | Kopalnia krzemienia pasiastego |
TP | Opatów | Dawne piwnice kupieckie |
TP | Sandomierz | Trasa turystyczna |
14. Województwo
Warmińsko - Mazurskie
TW | Giżycko | Twierdza Boyen |
LU | Wincenty, Świdry | Linia „Ost Wall” |
FS | Bakłarzewo | Skansen fortyfikacyjny |
FS | Gierłoż | Schrony sztabowe „Kwatery Hitlera” |
FS | Gołdap | Schrony i kompleks fabryczny V-2 |
FS | Kolno | Schrony bojowe |
FS | Kruklanki | Linia schronów GRU |
FS | Mamerki | Schrony sztabowe Dowództwa Wojsk Lądowych III Rzeszy |
FS | Martjany | Schrony bojowe GRU |
FS | Pisz | Niemieckie schrony bojowe |
FS | Pozezdrze | Schrony sztabowe Himmlera |
FS | Radzieje | Schrony sztabowe Hansa Lemersa |
FS | Szeroki Bór | Schrony sztabowe Göringa |
MW | Gierłoż | Muzeum Wojskowe |
MW | Grunwald | Muzeum Bitwy Grunwaldzkiej |
MW | Stębark | Muzeum Wojskowe |
15. Województwo
Wielkopolskie
TW | Poznań | – |
FS | Poznań | Cytadela |
FS | Poznań | Fort „Colombo” |
FS | Poznań | Fort VII |
FS | Poznań | Fort VIII |
FS | Poznań | Schrony przeciwlotnicze – Dworzec Główny PKP |
MW | Kórnik | Muzeum Wojskowe |
MW | Krotoszyn | Muzeum Wojskowe |
MW | Lednogóra | Muzeum Wojskowe |
MW | Lipka | Muzeum Wojskowe |
MW | Poznań | Muzeum Wojska Polskiego na Cytadeli |
MW | Poznań | Muzeum Wojskowe „Armii Poznań” |
MW | Poznań | Wielkopolskie Muzeum Wojskowe |
MW | Poznań | Wagon pancerny (pociąg ratowniczy ul. Kolejowa) |
MW | Wałcz | Muzeum Wojskowe |
MW | Zdbice | Muzeum Wojskowe |
16. Województwo
Zachodnio - Pomorskie
TW | Kołobrzeg | – |
FS | Biały Bór | Schrony bojowe |
FS | Borne Sulinowo | Schrony na poligonie |
FS | Kołobrzeg | Pruskie forty artyleryjskie |
FS | Młyniska | Fort twierdzy Kostrzyn |
FS | Police | Schrony przeciwlotnicze Fabryki |
FS | Świnoujście | Schrony baterii nadbrzeżnej i przeciwdesantowej |
FS | Świnoujście | Rejon Baterii „Goeben” |
FS | Świnoujście | Pruskie forty artyleryjskie |
FS | Zalesie | Pozostałości wyrzutni V-3 |
MW | Cedynia | Muzeum Wojskowe |
MW | Czelin | Muzeum Wojskowe |
MW | Gozdowice | Muzeum Wojskowe |
MW | Kołobrzeg | Muzeum Oręża Polskiego |
MW/TD> | Koszalin | Muzeum Wojskowe |
MW | Mirosławiec | Muzeum Wału Pomorskiego |
MW | Siekierki | Muzeum Wojskowe |
Oddział Wojskowy PTTK w Chełmie
ul. Lubelska 139 D/15
22-109 Chełm 6
tel. (0-82) 565-59-67
mobile: (+48) 507 324 323, 600 970 932
http://ow_chelm.pttk.pl
e-mail: ow_pttk_chelm@op.pl