Załącznik
TYSKA PĘTLA ROWEROWA 2023
16 obowiązkowych punktów kontrolnych (należy wykonać zdjęcia)
Lp. |
Km na |
Obiekt |
Opis |
1. |
0,00 |
Start – napis Tychy |
|
2. |
0,66 |
Pomnik Walki i Pracy |
Pomnik ten to swoista ikona miasta. Rzeźba dłuta Augustyna Dyrdy składa się z trzech części: pierwszej – prześwitowej symbolizującej dwie społeczności – rdzenną śląską i ludność napływową, które musiały się zintegrować, żyjąc w tym samym miejscu; drugiej – sylwetek ludzi pracy i młodych przybywających do Tychów, aby założyć tu dom i rodzinę; trzecia część to połączone ze sobą pylony, zwieńczone orłem – przedstawiające zintegrowane, połączone siły i losy tych dwóch różnych społeczności. W latach 90. XX w. pomnik zyskał potoczną nazwę „Żyrafa”. |
3. |
3,42 |
Stary młyn |
Młyn parowy w Tychach uruchomiono w 1910 r. przy ul. Starokościelnej. Właścicielami byli Jan i Wiktoria Drobowie, których gospodarstwo znajdowało się w pobliżu. Budowę prowadziła firma Andre & Felldner. W latach 20. XX w. do młyna doprowadzono energię elektryczną i nadano mu nazwę: „Tychowski młyn elektryczny”. Urządzenia unowocześniono. Młyn obsługiwał miejscowych gospodarzy, ale również tych z odległych miejscowości. Zboże przywożono z daleka koleją, przeładowywano na stacji na rolwagi, platformy ciągnięte przez konie, i dostarczano do młyna. W młynie produkowano m.in. mąkę żytnią i pszenną oraz śrut jęczmienny i owsiany. W 1946 r. młyn został upaństwowiony i wszedł w skład Państwowych Zakładów Zbożowych w Zabrzu. |
4. |
4,10 |
Centrum Wycieczkowe |
To perła architektury regionu; zwiedzający z przewodnikiem mają możliwość poznania historii funkcjonowania Browaru Książęcego. |
5. |
4,82 |
Kościół pw. św. Marii Magdaleny |
Przyjmuje się, że drewniany kościół‚ w Tychach powstał w końcu XV w. W 1782 r. wymurowano świątynię, która po przebudowie stoi do dziś. Rozbudowa kościoła nastąpiła w latach 1906–1907, wydłużono nawę główną z prezbiterium i dodano nawy boczne. Dzięki tym zabiegom przestrzeń budynku zwiększyła się trzykrotnie. W 1929 r. rozbudowano wieżę kościelną. |
6. |
5,10 |
Pomnik powstańca śląskiego |
Odlany z brązu pomnik autorstwa Wincentego Chorembalskiego poświęcony tyszanom poległym w powstaniach śląskich został odsłonięty w 1930 r. Przedstawiał postać młodego mężczyzny z szablą w prawej dłoni. Zburzony przez hitlerowców we wrześniu 1939 r., stanął ponownie na cokole w 1958 r. – już jako postać ze sztandarem w tym samym geście, bez szabli. Posąg wykonał tyski artysta rzeźbiarz Augustyn Dyrda. W 2007 r. zrekonstruował on przedwojenną figurę powstańca, ponownie z szablą w dłoni. |
7. |
5,69 |
Kapliczka słupowa |
Krzyż przydrożny zwany „Bożą Męką” przy ul. Nowokościelnej stanął na gruncie dawnego folwarku książęcego. Widnieje na nim rok 1730. Według opowiadań miejscowej ludności odprawiono w tym miejscu mszę polową dla wojsk napoleońskich idących na Moskwę w 1812 r. |
8. |
7,91 |
Browar Obywatelski |
Browar został wybudowany z inicjatywy spółki piwowarskiej Brieger Aktien-Brauerei Gesellschaft, która w 1895 r. zakupiła tereny na zachód od dworca kolejowego, by już w 1898 r. rozpocząć tam produkcję piwa. Szybko stało się poważną konkurencją dla Browaru Książęcego. W 1899 r. została zawarta między oboma browarami konwencja dotycząca jednolitych cen piwa w handlu detalicznym, a w 1918 r. doszło do skupu 90% akcji Browaru Obywatelskiego przez zarząd książęcy pszczyński, co wyeliminowało wzajemną konkurencję. W 1936 r. Browar Obywatelski przeszedł w dzierżawę zarządcy przymusowego dóbr księcia pszczyńskiego, a 1 lutego 1939 r. wraz z Browarem Książęcym wszedł w skład nowo powstałej spółki akcyjnej Książęce Browary S.A. w Tychach. W czasie II wojny światowej budynek nie ucierpiał, co pozwoliło na szybkie uruchomienie produkcji, którą ostatecznie zakończono pod koniec lat 90. XX w. |
9. |
12,70 |
Kościół pw. Ducha Świętego |
12 sierpnia 1980 r. erygowano parafię pw. Ducha Świętego. Fundusze potrzebne do budowy kościoła pochodziły głównie z ofiar wiernych. W prace zaangażowani byli m.in. mieszkańcy okolicznych osiedli oraz dzielnicy Żwaków – terenów, które parafia objęła zasięgiem. Projekt świątyni (autorstwa Stanisława Niemczyka) w kształcie namiotu, okolony podcieniami (jak soboty w kościołach drewnianych) był mocno odmienny od dotychczas budowanych. Całość pokrył potężny dach wsparty na żelbetowych ramach, którego zwieńczenie stanowiły cztery smukłe krzyże. Pośrodku dachu umieszczony został świetlik doświetlający nawę. Decyzję o budowie podjął osobiście biskup Herbert Bednorz na prośbę proboszcza Franciszka Resiaka. Prace budowlane prowadzono na przełomie lat 70. i 80. XX w. zgodnie z założeniami konstruktora Jerzego Manjury. Świątynia jest dwupoziomowa; w ukończonej kaplicy dolnej odprawiano msze w czasie, gdy wznoszono część górną. Poświęcona został 11 września 1982 r. Autorem polichromii wewnątrz kościoła jest wybitny artysta – Jerzy Nowosielski. |
10. |
16,20 |
Huta Paprocka |
Huta Paprocka jako kuźnica żelaza została założona w 1703 r. przez panującego na ziemi pszczyńskiej barona Baltazara Erdmanna Promnitza, w pobliżu wsi Paprocany. W 1775 r. książę pszczyński Friedrich Erdmann Anhalt-Köthen rozbudował hutę i nazwał ją Huta Ludwig, na cześć swego najmłodszego syna. W 1835 r. inżynier John Baildon zmodernizował zakład, by już kilkanaście lat później, w 1856 r. dać możliwość zainstalowania nowoczesnej maszyny parowej. Huta została zamknięta w 1878 r. Pozostałe po Hucie Paprockiej trzy budynki umiejscowione nad Jeziorem Paprocańskim oraz rzeką Gostynią zostały przebudowane oraz zmodernizowane, od 2010 r. stanowią własność prywatną. |
11. |
20,00 |
Zameczek myśliwski Promnice |
Twórcą projektu architektonicznego tej rezydencji myśliwskiej był Oliver Pavelt – nadworny architekt Hochbergów, który na polecenie księcia pszczyńskiego Hansa Heinricha XI zaprojektował powstałą w 1861 r. budowlę w stylu neogotyku angielskiego z widocznymi wpływami niemieckimi. Zameczek Promnice stanowił centralną budowlę większego zespołu, w skład którego wchodziły: wozownia, stajnie oraz leśniczówka. Obiekt w obecnej postaci jest rezultatem dwóch faz budowlanych: z 1861 r. (faza pierwotna) i przede wszystkim z 1868 r., kiedy to miała miejsce gruntowna odbudowa zamku po pożarze z 1867 r., oraz kilku drobniejszych zmian, jakich dokonano na przełomie XIX i XX w. W zameczku goszczono między innymi cesarza Niemiec Wilhelma II oraz wielu przedstawicieli arystokracji niemieckiej. Miejsce to upodobała sobie również Maria Teresa Cornwallis-West, żona Jana Henryka XV von Hochberg. |
12. |
22,40 |
Ośrodek Wypoczynkowy |
Zlokalizowany nad Jeziorem Paprocańskim. Miejsce wypoczynku mieszkańców Tychów z placami zabaw dla dzieci, wypożyczalnią kajaków oraz punktami gastronomicznymi. |
13. |
24,10 |
Tablica upamiętniająca |
Tablica pamiątkowa umieszczona na fasadzie budynku obecnego Przedszkola nr 3 – dawnego lokalu plebiscytowego, gdzie 20 marca 1921 r. odbyło się głosowanie za przyłączeniem, wówczas osobnej wsi, Paprocan do Polski (386 głosy) lub Niemiec (40 głosów). |
14. |
25,40 |
Stadion Zimowy |
Stadion Zimowy zaprojektowany został w duchu architektury brutalistycznej, eksponującej surową urodę betonu i wielkich przeszklonych powierzchni. Budowany w latach 1977–1978 według projektu architekta Marka Dziekońskiego oraz konstruktora Jerzego Manjury. W lata 2007–2008 został przeprowadzony gruntowny remont – odświeżono betonowe pylony, kontrastujące z nimi dotychczas przeszklenia zamieniono na ścianki osłonowe. O pierwotnej urodzie brutalistycznego dzieła architektury przypominają archiwalne zdjęcia. Swoje mecze rozgrywa tu drużyna hokejowa GKS Tychy. |
15. |
26,30 |
Pomnik Wejchertów |
Rzeźba plenerowa przedstawiająca Hannę Adamczewską-Wejchert i Kazimierza Wejcherta – generalnych projektantów miasta, w ujęciu realistycznym, sylwetkowym. Rzeźba stanęła na pasie zieleni biegnącym wzdłuż ul. Karola Darwina – miejscu nieprzypadkowym. W koncepcjach urbanistycznych Wejchertów obszar ten stanowił część głównej osi zielonej, przecinającej miasto z północy na południe. Pomnik odsłonięto 11 listopada 2013 r., jego twórcą jest Tomasz Wenklar. |
16. |
27,00 |
Meta – napis Tychy |
Długość pętli: około 27 km, stopień trudności: łatwy. |
Pobierz załączniki do Regulaminu Odznaki lub