Odznaka została ustanowiona przez Zarząd Oddziału Wojskowego PTTK w Chełmie. Celem odznaki jest zapoznanie turystów z obiektami i miejscowościami, w których przebywał Jan III Sobieski na Lubelszczyźnie.
Odznaka posiada trzy stopnie: brązowy, srebrny i złoty.
Na poszczególne stopnie odznaki, należy zwiedzić:
na stopień brązowy – 5 obiektów,
na stopień srebrny – 10 obiektów,
na stopień złoty – 15 obiektów.
Obiekty fortyfikacyjne i zabytki wymienione są w Załączniku do Regulaminu odznaki.
Czas zdobywania odznak na poszczególne stopnie jest nieograniczony.
Potwierdzenia terenowe w postaci pieczęci, wykonanej własnoręcznie fotografii z obiektu, potwierdzenia kadry programowej PTTK, szkicu lub opisu, należy gromadzić w dowolnie opracowanej formie Kronice Odznaki.
Na pierwszej stronie Kroniki, należy zamieścić dane osobowe i adres zamieszkania osoby ubiegającej się o odznakę.
Weryfikację odznak prowadzi Oddział Wojskowy PTTK w Chełmie.
Kroniki Odznak do weryfikacji należy przesłać na adres: Oddział Wojskowy PTTK, ul. Lubelska 139D/15, 22-109 CHEŁM 6.
Zweryfikowaną Kronikę Odznaki wraz z odznaką, weryfikator prześle na adres zainteresowanego, przesyłką pocztową za pobraniem. Nie ma potrzeby przesyłania zwrotnych kopert i znaczków pocztowych.
Autorzy odznaki zastrzegają sobie interpretację regulaminu odznaki.
Odznaka została wprowadzona w życie Uchwałą nr 1/2014 z dnia 23.01.2014 r. Zarządu Oddziału Wojskowego PTTK w Chełmie i obowiązuje z dniem podpisania.
Załącznik
Wykaz obiektów wymaganych do otrzymania
ROK PTTK „Szlakiem Jana III Sobieskiego na Lubelszczyźnie”
Na podstawie wstępnej inwentaryzacji wiadomo, że ślady lub pamiątki bytności króla i jego rodziny w regionie zachowały się w następujących miejscowościach województwa lubelskiego.
Adamów – miejsce bitwy podczas wyprawy na czambuły tatarskie w 1672 r.
Bazar – król Jan III Sobieski założył tą wieś dla żon i dzieci żołnierzy, którzy z nim szli na wojnę, a ponieważ żołnierskie żony zwano dawniej bazarkami, gdyż zwykle w obozie trudniły się sprzedażą trunków i żywności nadano tej osadzie nazwę Bazar. Mieszkańcy posiadali przywilej króla Jana III, który ich od pańszczyzny uwalniał. Ludność składała się (do roku 1830) z samych rzemieślników, a utrzymujący się z roli ten jedynie mieli włożony obowiązek, że ich dzieci mógł posyłać w jaką chciał drogę i obowiązani byli do utrzymania w porządku ogrodu w pobliskich Pilaszkowicach. We wsi była do 1830 r. mała kamieniczka, niegdyś mieszkanie piwniczego króla Sobieskiego i z niej wchód do sześciu wybornych lochów kowanych gdzie mogło się mieścić kilka tysięcy beczek. Tu, wedle podania, król ten w największe upały, w winie szukał ochłody. Do najważniejszych zabytków miejscowości Bazar zaliczamy: pozostałości zespołu folwarcznego z k. XVIII w.: czworak i ruiny czworaków, domy drewniane wznoszone od k. XVIII w. do lat 20. XX w.
Bełżyce – Żydzi wybudowali, specjalnie na nocleg orszaku królewskiego austerię – oberżę oraz hotel. Budowla ta spłonęła w 1913 r. w czasie pożaru. Z dworu bełżyckiego nie pozostały ślady. W kościele nie ma historycznych nagrobków. Nad zakrystią są dwa pokoiki, dziś użyte na skarbiec. W pokoikach tych nocował król Jan Sobieski w czasie częstych bytności swych w Bełżycach. W 1679 r. proboszczem parafii był ks. Wojciech Stanisław Radomski – kanonik Lubelski, dziekan Chodelski, sekretarz Kancelarii Królewskiej za Jana III Sobieskiego.
Chodel – Sobiescy doposażyli kościół w Chodlu podobnie zresztą jak wiele innych kościołów. W przypadku Chodla wiadomo o tym na podstawie zachowanego dokumentu, w którym wzmiankuje się o pobieraniu przez zarządców kościoła czynszów ze względu dokonanych przez osoby świeckie i duchowne zapisów. Pierwsza taka wzmianka pochodzi z 1675 r. i mówi ona, że „od łącznej sumy 1750 florenów ówczesny prepozyt, ks. S. Grabowiecki, pobierał roczny czynsz. Wizytator nie podaje jednak 7 wysokości tegoż czynszu. Wymieniona suma kapitału była ulokowana na dobrach wsi Grabówka, Boiska i Książ. Zapisu dokonali dwaj szlachcice – Księski i Sobieski”.
Chorupnik – w latach 1639-40, proboszcz w Krasnymstawie ks. Czarnotorski skarży Jakuba Sobieskiego – dziedzica Chorupnika i jego matkę (syna i żonę Marka Sobieskiego – wojewody lubelskiego), że będąc luteraninem zabrał grunta kościoła chorupnickiego, dokumenty ukrył, a samą świątynię rozebrał i wybudował sobie z niej oborę. W wyniku ugody Jakub Sobieski buduje kaplicę w Chorupniku.
Czemierniki – w czasie potopu szwedzkiego miasto zostaje zniszczone przez Szwedów, później przechodzi na własność Jana III Sobieskiego i Jakuba Sobieskiego. W latach 1680-96 Czemierniki drogą wykupu przeszły na własność Jana III Sobieskiego.
Częstoborowice – w latach 1670-78 wybudowany został, usytuowany na wzgórzu, kościół pw. Apostołów Piotra i Pawła. Świątynia, zniszczona podczas pożaru w 1785 r., była remontowana przez kilka lat. Wtedy dobudowano przedłużenie nawy oraz zakrystię. W następnym stuleciu kościół otrzymał przedłużenie prezbiterium, powiększono także skarbiec i kruchtę. W 1897 r. podczas kolejnego pożaru ponownie został zniszczony. Odrestaurowano go dopiero w 1918 r. Z przełomu XVIII i XIX w. zachowały się kryte 40-stopniowe schody, które prowadzą do świątyni, murowana brama – dzwonnica oraz murowane ogrodzenie z 4 kapliczkami. Do rejestru zabytków wpisano także zachowany drzewostan oraz wystrój kościoła z przepięknym i łaskami słynącym obrazem Matki Bożej Zwycięskiej, patron wielkiej wiktorii wiedeńskiej Jana III Sobieskiego, obraz zabierany według legendy przez króla na wszystkie ważniejsze bitwy.
Gardzienice – część dworu pobudowana przez Stefana Snopkowskiego – szwagra Jakuba Sobieskiego (ojca króla) najprawdopodobniej przez Michała Balina oraz oficyna przypałacowa, budowana prawdopodobnie według koncepcji Tylmana z Gameren – nadwornego architekta Jana III Sobieskiego.
Giełczew – w 1628 r. właścicielką części Giełczwi (obecnie Giełczew-Doły, Baldachowa i Zalaski) była Katarzyna Sobieska – wojewodzina lubelska (siostra króla, żona Zasławskiego oraz Radziwiłła).
Głusk – obecnie dzielnica Lublina, dawne miasto. Prawa miejskie w 1686 r. nadane przez Jana Sobieskiego.
Gorzków – miejscowość ta w poł. XVII w. przeszła na własność Jakuba Sobieskiego – ojca króla Jana. Z rąk króla Gorzków otrzymał prawa miejskie. Także z inspiracji króla miasteczko urządzono według klasycystycznego układu urbanistycznego. Zasługą Sobieskiego było również nadanie miastu przywileju urządzania jarmarków, wzbogacenie biblioteki przykościelnej oraz wyposażenie szpitala dla ubogich.
Hrubieszów – miejsce bitwy podczas wyprawy na czambuły tatarskie z 1672 r. Kaplica Matki Boskiej Bolesnej w Hrubieszowie-Teresówce. Znajdująca się obecnie na przedmieściach miasta, usytuowana jest na zachodnim, stromym zboczu Tatarskiej Góry, pod którą Jan III Sobieski rozgromił Tatarów. Cerkiew św. Mikołaja stała w tym miejscu wcześniej, jeszcze za czasów Zygmunta I Starego. Był to budynek drewniany, który ulegał częstym pożarom, a co gorsza, cerkiew ta usytuowana była bardziej w stronę północną i groziła zawaleniem, gdyż skarpa ciągle osuwała się do Huczwy. Przy budowli tej Jan III Sobieski ufundował szpital, który nie dotrwał do naszych czasów.
Hutki – użytek ekologiczny „Belfont" utworzony 26 maja 2000 r. Obszar objęty ochroną o pow. 5,06 ha położony jest na terenie wsi Hutki. Rangę terenu podnoszą dodatkowo walory historyczne. Otoczenie źródła było miejscem spotkań królowej Marysieńki z Janem III Sobieskim, a po powstaniu w 1863 r. postawiono tu krzyż ku pamięci powstańców.
Jabłeczna – działalność mnichów monasteru wywołała protesty duchowieństwa unickiego. Biskup włodzimiersko-brzeski Lew Zelenski oskarżył zakonników o udzielanie posług religijnych wyznawcom jego Kościoła. Na wniosek władyki unickiego król Jan III Sobieski zakazał, jak się wyraził „czerńcom jabłoczyńskim” wykonywania posług religijnych we wsiach należących do parafii unickich.
Jadwisin – miejsce odpoczynków i uczt po polowaniach Sobieskiego. Na pamiątkę tych wydarzeń z 1654, 1659 i 1663 r. usypano kopiec i obsadzono go dębami, a później wyryto na nich okolicznościowe daty.
Jakubowice Murowane – tamtejszy zamek, który należał niegdyś do syna króla – Jakuba, dzisiaj jest posiadłością prywatną.
Janów Lubelski – na gruntach dawnej wsi Biała, Katarzyna Zamojska założyła w 1640 r. miasto na prawie magdeburskim, które od 1653 r. nosiło nazwę Janów Ordynacki, a od 1687 r. obecną. Z fundacji wojewody sandomierskiego Jana Zamoyskiego wzniesiono w latach 1659-60 drewniany kościół z klasztorem, do którego w 1660 r. sprowadzono dominikanów. Fundację potwierdził w 1676 r. król Jan III Sobieski.
Kazimierz Dolny – Jan III Sobieski najprawdopodobniej nigdy nie był w Kazimierzu, jednakże miasto dość dużo mu zawdzięcza. W szczególności chodzi tu o dekret z 1676 r., w którym król Jan III pozwala osiedlać się tu kupcom ormiańskim, greckim i żydowskim, przez co miasto odzyskało świetność i po dziś dzień świadczy o przenikaniu się kultur i religii.
Kijany – kościół pośrednio związany z Janem III Sobieskim. Pobudowany w 1723 r. przez A. Miączyńskiego, jako votum za wygraną bitwę pod Wiedniem w 1683 r.
Kobylany – podobnie jak niedaleki Lebiedziew – jedna z podlaskich wsi zasiedlonych przez Tatarów z nadania króla Jana III Sobieskiego. Dokumenty z XVIII w. wymieniają następujących właścicieli wsi i dóbr w tej okolicy: Kobylany – Koryckich.
Kopyłów – w końcu XIX w. wieś posiadała drewnianą cerkiew unicką z 1686 r., ufundowaną przez króla Jana III Sobieskiego.
Krasnobród – Marysieńka Sobieska funduje kościół nawiedzenia NMP i klasztor budowany w latach 1690-99, kaplica Świętego Rocha z Montpelier – podczas panującej zarazy dżumy Marysieńka Sobieska ufundowała nad źródełkami kaplicę z obrazem Św. Rocha patrona ludzi chorych na choroby zakaźne. Ołtarz soborowy – może pochodzić z kaplicy Jana III Sobieskiego. 10 sierpnia 1672 r. Sobieski wydaje uniwersał, wzywający szlachtę do obrony przed Turkami. 5 października 1672 r. Sobieski rozbija czambuł tatarski pod Krasnobrodem.
Krasnystaw – starostą krasnostawskim był Marek Sobieski (dziadek króla), Jakub Sobieski (ojciec króla), Marek Sobieski (brat króla).
Krupe – miejsce obozowania żołnierzy Sobieskiego podczas wyprawy na czambuły tatarskie w 1672 r.
Krzesimów – w którym król Jan często gościł, odwiedzając przyjaciół. To właśnie we dworze rodziny Suchodolskich wojska królewskie przygotowywały się do wyprawy na czambuły tatarskie.
Kryłów – w Kryłowie na zamku zatrzymał się zwycięski hetman Jan Sobieski po bitwie pod Chocimiem w 1673 r.
Lebiedziew – Jan Sobieski nadawał szlachectwo i ziemię Tatarom w podzięce za wierną służbę.
Leśna Podlaska – o cudności Matki Bożej Leśniańskiej krąży wiele historii. Jedna mówi o wyprawie z rozkazu Jana III Sobieskiego, Jana Michałowskiego i Grzegorza Kulczyckiego pod Wiedeń. Przebrani polecili się Matce Bożej Leśniańskiej i przedarli przez obóz turecki. W podzięce złożyli swoje wotum na ołtarzu oraz zabrane Turkom płaszcze. Księżna Anna Radziwiłłowa – kanclerzyna Wielkiego Księstwa Litewskiego, ufundowała szczerozłotą sukienkę, ozdobioną 155. diamentami, 291. rubinami i 59. szmaragdami.
Lublin – pałac Sobieskich, przy ul. Bernardyńskiej 13, którego pierwotny wygląd znany jest z widoku Lublina A. Hogenberga z 1617 r. Kościół bernardyński św. Piotra i Pawła, pl. Wolności. W tejże świątyni, w 1597 r., pochowano Jadwigę Snopkowską (babkę króla), a osiem lat później zasłużonego dobrodzieja konwentu – Marka Sobieskiego (dziadka króla). Jan III zawsze modlił się w tym kościele podczas pobytu w Lublinie. W 1674 r. Sobiescy odwiedzają klasztor, zaś w 1678 r. spędzają tu (wraz z całym dworem) Wielkanoc. Szkoła Podstawowa nr 46, ul. Biedronki 13.
Lubycza Królewska – przywilej Jana III Sobieskiego o kniaziach (sołtysach) z 12 października 1678 r., najważniejszy dla rozwoju miejscowości.
Małaszewice – na mocy decyzji Jana III Sobieskiego z 1689 r., Daniel Szablowski z kompanią zamieszkał w tej miejscowości.
Małochwiej Duży – nadanie wsi w nagrodę uczestnikom bitwy pod Wiedniem.
Markuszów – Jan III Sobieski został właścicielem Markuszowa w 1667 r. Wydarzenie to miało miejsce przed koronacją Jana III Sobieskiego. Po koronacji w dalszym ciągu królowi zależało na rozwoju miasta. 25 lutego 1686 r. król potwierdził dotychczasowe prawa miejskie Markuszowa oraz nadał mu nowe przywileje.
Ortel Królewski – w końcu XVII w. w Ortelu i innych okolicznych wsiach pojawili się Tatarzy, osiedlani przez Jana III Sobieskiego w zamian za służbę w wojsku królewskim.
Piaski – szczególnego rozkwitu nabrały Piaski pod władaniem braci Suchodolskich: Zbigniewa i Teodora – wiernych żołnierzy i przyjaciół Jana III Sobieskiego.
Pilaszkowice Pierwsze – były one własnością Marka Sobieskiego (dziadek Jana III), które uzyskał przywilejem Stefana Batorego wraz z małżeństwem z Katarzyną Tęczyńską, potem Jakuba Sobieskiego (ojca), a następnie stały się własnością króla. Jan III Sobieski bywał tu wielokrotnie, o czym świadczą zachowane listy, podpisywane nazwą Pielaskowice (Pilaszkowice). Później była to własność Jakuba Sobieskiego – syna Jana III. Stał tu pałac murowany z kaplicą i parkiem, zniszczony w trakcie insurekcji kościuszkowskiej. Pałac zaprojektowany przez Tylmana von Gamerena. Park założony w XVII w., wg tradycji przez Jana III Sobieskiego, powiększony w. XVIII/XIX w. Za pierwotnym dworem widoczne pozostałości prostokątnego symetrycznego układu barokowego z XVII w., z podwójnym szpalerem lipowym, tworzącym trzy boki prostokąta, z czwartej strony zamkniętego przez dwór. Od frontu pierwotny układ nieczytelny, zachowana część starych lip, wg tradycji mających tworzyć monogram „M” (Maria d'Arquin Sobieska). Na pd.-wsch. od dworu nowsza część parku, o układzie krajobrazowym. Obecny dwór został wzniesiony ok. 1880 r. (być może przez Rudolfa Braunschweiga lub hr. Władysława Mielżyńskiego) i usytuowany w pobliżu dawnego, utrzymując relacje przestrzenne pierwotnej kompozycji założenia.
Potoczek – miejsce bitwy podczas wyprawy na czambuły tatarskie w 1672 r.
Radzyń Podlaski – królowie polscy, w tym Jan III Sobieski, nadali Radzyniowi dodatkowe przywileje, zwiększające uprawnienia mieszczan radzyńskich i zapewniające korzystniejsze warunki dalszego rozwoju miasta. Jan III Sobieski przekazał Radzyń w dzierżawę podkanclerzemu Stanisławowi Antoniemu Szczuce. Przywilejem lokacyjnym z 1690 r. potwierdził też Jan Sobieski dalszy rozwój miasta.
Sitaniec – na wieść o stojącym w Krasnobrodzie czambule tatarskim stojący w Sitańcu Sobieski ruszył na Krasnobród (działo się to podczas wyprawy na czambuły tatarskie w 1672 r.).
Sobianowice – figurę Jana Nepomucena ufundował tu Jan III Sobieski jako votum dziękczynne za wygraną bitwę z Turkami, stoczoną nad rzeką Bystrzycą.
Sobieska Wola – wieś Sobieska Wola (o 4 mile od Lublina) była gniazdem domu Sobieskich, którzy od niej przyjęli swe nazwisko. Oficjalna nazwa od 1668 r.
Sobieszyn – kolebka rodowa. Tu powstał herb Janina. Pierwszy znany Sobieski – Mikołaj. Krewni Sobieskiego żyli tu jeszcze w XVIII w. Na miejscu dworu Sobieskich stoi Zespół Szkół Rolniczych.
Studzianka – 12 listopada 1674 r. Jan Sobieski zdobył Bar i wówczas przyjął Lipków Litewskich do służby, wyznaczając im kwatery w Kownie, Ratnie i Kobryniu – na Wołyniu i Podlasiu. Sprawa Lipków była także sprawą przetargową w rokowaniach pokojowych między Turcją a Polską, specjalne artykuły ich dotyczące znalazły się w traktacie buczackim i żórawińskim. Rzeczypospolita naprawiła krzywdy wyrządzone Tatarom. Stało się to za sprawą króla Jana III Sobieskiego.
Suchowola – miejsce bitwy podczas wyprawy na czambuły tatarskie w 1672 r.
Sobianowice Kolonia – według legendy figurę św. Jana Nepomucena ufundował Jan III Sobieski, jako votum dziękczynne za wygraną bitwę z Turkami, stoczoną nad rzeką Bystrzycą.
Sobieszyn – nazwa miejscowość wywodząca się od nazwiska Sobieski. W miejscowości Zespół Szkół Ogólnokształcących, Sobieszyn 4.
Szczebrzeszyn – w 1872 r. Jan Sobieski zawieszał tutaj konfederację wojsk koronnych tzw. Konfederację Szczebrzeszyńską.
Tarnawatka – cerkiew unicka i parafia erygowana w 1679 r. przez Jana III Sobieskiego.
Tomaszów Lubelski – tu gdzie obecnie nieruchomość sukcesorów Kabacińskich, do dziś dnia istnieje nieco przerobiony dom drewniany, w którym za dawnych czasów mieściła się oberża przy trakcie. W niej Król Jan III Sobieski wypoczywał w przejeździe z Warszawy do Żółkwi, majętności swej żony. Do przebudowy tego domu około 1887 r. na belce pod sufitem był wyrżnięty napis: „Tu wypoczywał Jan III Sobieski". Trakt ten w latach 1834-38 uzyskał obecnie istniejącą szosę, jak świadczy na pamiątkę budowy usypany kopiec przy szosie tuż za wsią Tarnawatka na wzgórku w drodze do Zamościa po prawej stronie.
Trzydnik Duży – jak wynika ze źródeł nazwa ta zaczęła się pojawiać w XVII w. Do tamtych czasów odwołuje się legenda wiążąca zmianę nazwy z królem Janem III Sobieskim rzekomo odpoczywającym w Trzydniku przez trzy dni. Jeszcze w latach 60. XX w. rósł w Trzydniku dąb, pod którym król miał odpoczywać. W nawiązaniu do miejscowej legendy powstał projekt herbu przedstawiający w polu czerwonym tarczę srebrną stylizowaną pod koroną królewską, a zamkniętą pomiędzy dwoma gałązkami dębowymi złotymi.
Turka – miejsce obozu wojskowego króla. Tu żołnierze przygotowywali się do bitwy z Turkami.
Werechanie – cerkiew erygowana za czasów Jana III Sobieskiego.
Włodawa – król Jan III Sobieski, a za jego przykładem późniejsi władcy polscy, nadali miastu przywileje w sumie na cztery jarmarki w roku, trwające do dwu tygodni.
Zamość – Jan Sobieski powrócił tu do matki po podróżach zagranicznych we wrześniu 1648 r. W dniach 6-24 listopada 1848 r. dowodził obroną twierdzy przed Kozakami Bohdana Chmielnickiego.
Zastawek – pozostał tu cmentarz tatarski (mizar). Na cmentarzu tym chowani byli zamieszkujący Lebiedziew Małaszewicze (od 2 poł. XVIII w. Małaszewicze Małe i Wielkie, obecnie Duże) i Michałków.
Zwierzyniec – Marysieńka stworzyła tu rezydencję otoczoną parkiem, ze stawem powstałym przez spiętrzenie rzeki, wyspami, teatrem na wodzie i długim kanałem, po którym pływano gondolami. Tu, w dobrach Zamojskiego – męża Marysieńki, narodził się romans między Marysieńką, a Sobieskim podczas jednego z balów wystawianego przez nią 5-6 października 1672 r. – część bitwy podczas wyprawy na czambuły tatarskie. Pomnik psa Marysieńki.
Zawieprzyce – ruiny zamku. W czasach swojej świetności zamek należał do przyjaciela Sobieskiego – Anastazego Miałczyńskiego. Król często gościł w posiadłości przyjaciela. Po wiktorii wiedeńskiej w komnatach tego zamku odbyła się wielka, sarmacka uczta na cześć króla Jana III Sobieskiego.
Żółkiewka – miejsce rodowe Żółkiewskich (dziadków ze strony matki Sobieskiego).
Pobierz Regulamin Odznaki 
lub 
Oddział Wojskowy PTTK w Chełmie
ul. Lubelska 139 D/15, 22-109 Chełm 6
tel. (0-82) 565-59-67
mobile: (+48) 507 324 323, 600 970 932
http://ow_chelm.pttk.pl
e-mail: ow_pttk_chelm@op.pl