„...Bo serce ułana
Gdy położysz je na dłoń
Na pierwszym miejscu panna,
Przed nią, tylko... koń”
1. Zarząd Oddziału PTTK im. ks. ppłk dr Władysława Łęgi w Grudziądzu, w celu upamiętnienia wielce zasłużonego dla historii Polski 18. Pułku Ułanów Pomorskich, miejsc jego walk i działań w obronie Niepodległości Ojczyzny, oraz w celu przypomnienia młodszym pokoleniom ceny słowa Wolność, ponadto chcąc ocalić od zapomnienia ślady miłej sercu każdego Polaka kawalerii, ustanawia: Regionalną Odznakę Krajoznawczą PTTK – „Szlakami 18. Pułku Ułanów Pomorskich”.
2. Odznakę zdobywać można na terenach związanych z historią Pułku w czasach pokoju i wojen zarówno na terenie Polski, jak i poza jej obecnymi granicami.
3. Odznakę może zdobywać każdy turysta po ukończeniu 7 roku życia podczas wycieczek indywidualnych lub zbiorowych.
a) brązowy (popularny),
4. Okres zdobywania odznaki jest nielimitowany.
5. Odznakę można zdobywać równolegle wraz z innymi odznakami turystycznymi i krajoznawczymi, pod warunkiem prowadzenia odrębnej dokumentacji (kroniki), od-dzielnej dla każdego ze zdobywających.
6. Odznaka jest jednostopniowa.
7. Odznaka może być – uchwałą Zarządu Oddziału PTTK im. ks. ppłk dr Władysława Łęgi – przyznana także jako odznaka honorowa za znaczące zasługi i osiągnięcia w popularyzacji wiedzy o kawalerii polskiej.
8. Dla uzyskania odznaki wymagane jest zwiedzenie 10 miejsc (obiektów) lub miejscowości, w tym 3 obowiązkowych.
9. Punktowane są jedynie obiekty znajdujące się w kanonie, stanowiącym załącznik do regulaminu i jego integralną część.
10. Wpis obiektu do dokumentacji winien zawierać co najmniej następujące dane:
· datę zwiedzenia obiektu (miejsca, miejscowości),
· nazwę obiektu,
· nazwę zwiedzanej miejscowości.
Dokumentacja powinna zawierać również następujące dane personalne zdobywającego: imię i nazwisko, adres i datę urodzenia.
11. Zwiedzanie poszczególnych obiektów winno być udokumentowane poprzez pieczątkę z obiektu lub najbliższej instytucji (parafia, poczta, sołtys, sklep, posterunek policji itp.) wraz z datą lub pieczątkę i podpis przodownika turystyki kwalifikowanej, przewodnika turystycznego, instruktora PTTK obecnego na wycieczce. Honorowane oraz zalecane jest także osobiste wykonanie fotografii krajoznawczej i wklejenie jej do kroniki wraz z krótkim opisem.
12. Forma prowadzenia dokumentacji (kronika, skoroszyt, książeczka, arkusik) jest dowolna. Nie dopuszcza się jednak prowadzenia kroniki w formacie cyfrowym, na nośnikach komputerowych (CD–Rom, DVD–Rom, PEN–drive itp.).
Nośnik cyfrowy z fotografiami obiektów może stanowić jedynie uzupełnienie wymaganej dokumentacji. Nie dopuszczalne jest umieszczanie w kronice jako formy potwierdzenia pieczątek kserowanych lub wycinanych i wklejanych.
13. Dokumentację potwierdzającą spełnienie wymogów do zdobycia odznaki należy przedstawić do weryfikacji Referatowi Weryfikacyjnemu przy Komisji Krajoznawczej Oddziału PTTK im. ks. ppłk dr Władysława Łęgi w Grudziądzu, wraz z zestawieniem zwiedzonych obiektów.
W każdej dokumentacji musi znaleźć się przynajmniej jedna z żurawiejek 18. Pułku Ułanów Pomorskich.
14. W przypadku weryfikacji korespondencyjnej konieczne jest załączenie koperty i znaczków zwrotnych.
15. Dowodem zdobycia odznaki jest pieczęć weryfikacyjna w dokumentacji zdobywcy odznaki.
16. Weryfikacja odznaki jest bezpłatna. Przyznaną odznakę można nabywać odpłatnie w siedzibie Oddziału PTTK im. ks. ppłk dr Władysława Łęgi w Grudziądzu, ul. Za Basenem 2.
Interpretacja niniejszego regulaminu należy wyłącznie do Referatu Weryfikacyjnego przy Komisji Krajoznawczej Oddziału PTTK im. ks. ppłk dr Władysława Łęgi w Grudziądzu.
Pomysłodawcą wprowadzenia odznaki, twórcą jej regulaminu jest kol. Henryk M. Pasik. Autorami wizerunku odznaki są kol. kol. Henryk M. Pasik i Tomasz Simiński-Stanny.
Regulamin wprowadzono w życie Uchwałą Zarządu Oddziału PTTK im. ks. ppłk dr Władysława Łęgi nr 18/VII/2009 (133) z dnia 29 lipca 2009 roku.
Regulamin wchodzi w życie w dniu 1 września 2009 roku.
KANON
I. Miejscowości i obiekty obowiązkowe:
Krojanty koło Chojnic – pomnik oraz kamień pamiątkowy na polu szarży w dniu 1 września 1939 roku,
Grudziądz – Cytadela – miejsce stacjonowania Pułku w latach 1923–1939 (zwiedzenie przynajmniej z zewnątrz),
Nowa Cerkiew koło Chojnic – Sala Tradycji 18. Pułku Ułanów Pomorskich (w Szkole Podstawowej) lub Grudziądz – Sala Tradycji Jazdy Polskiej (w Pałacu Opatek przy ul. Klasztornej).
II. Miejscowości i obiekty pozostałe:
Poznań – miejsce utworzenia Pułku w 1919 roku w ramach Wojsk Wielkopolskich<>
Odzyskanie Pomorza – rok 1920:
Gniewkowo,
Inowrocław,
Toruń.
Front północno-wschodni (litewski) – rok 1920:
Miory,
Nowe Kruki,
Wianuża,
Denisowo.
Bitwa nad Niemnem – rok 1920:
Nowy Dwór,
Wiśniówka,
Krzesła,
Klepacze,
Skrobów,
Tołkaczew,
Szack.
Kampania wrześniowa – rok 1939 (18. p.uł. w składzie Pomorskiej Brygady Kawalerii należącej do Armii Pomorze):
Chojnice – cmentarz przy ul. Kościerskiej; pomnik na mogile ułanów poległych pod Krojantami,
Doręgowice,
Angowice,
Lichnowo,
Pawłowo,
Racławki,
Sternowo,
Jakubowo,
Lotyń,
Rytel,
Kwieki – dekoracja sztandaru Pułku w dniu 2.09.1939 r. Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari przez dowódcę Grupy Operacyjnej „Czersk” – gen. bryg. Stanisława Grzmota-Skotnickiego,
Legbąd,
Gacno,
Zielonka,
Drzycim – mogiła 112 ułanów Armii Pomorze na przykościelnym cmentarzu,
Gródek,
Jeżewo – mogiła ułanów Armii Pomorze na przykościelnym cmentarzu,
Grupa – mogiła kawaleryjska na cmentarzu wojennym, miejsce ostatniej walki 3 i 4 szwadronu 18. p.uł. w zbiorczej grupie płk Mikołaja Alikowa (oddziały 16. p.uł., 2. p.szwol., 3/11 dak, 9DP i inne),
Wysoka (wieś),
Błądzim,
Bukowiec – mogiła kawaleryjska na cmentarzu, miejsce ostatniej walki 1 i 2 szwadronu 18. p.uł. u boku 16. p.uł.,
Brzumin koło Góry Kalwarii – walka szwadronu kolarzy, plutonu ckm i działonu ppanc. 18. p.uł.; obrona przeprawy mostowej na Wiśle,
Izabelin (Puszcza Kampinoska) – walki szwadronu marszowego 18. p.uł. w składzie Zbiorczego Pułku Pomorskiej Brygady Kawalerii przebijającego się do Warszawy,
Bydgoszcz – kwatera wojenna na cmentarzu komunalnym przy ul. Kcyńskiej; miejsce ostatniego spoczynku poległych pod Grupą i Bukowcem po ich przeniesieniu w roku 1958,
Tułowice (gmina Brochów) – kamień upamiętniający śmierć w bitwie nad Bzurą dowódcy (do VIII 1939) Pomorskiej Brygady Kawalerii gen. bryg. Stanisława Grzmota – Skotnickiego,
Warszawa – cmentarz Powązkowski – grób gen. bryg. Stanisława Grzmota – Skotnickiego (kwatera 29, rząd 6, grób 30).
Grudziądz – stolica kawaleryjska II Rzeczpospolitej:
kolegiata pw. św. Mikołaja – tablica pamiątkowa w kruchcie kościelnej,
dawne koszary Centrum Wyszkolenia Kawalerii przy ul. Warszawskiej oraz przy ul. Chełmińskiej – tablica pamiątkowa,
pomnik Marszałka Józefa Piłsudskiego na pl. Niepodległości – tablice poświęcone 18 Pułkowi Ułanów Pomorskich i Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu,
ratusz – dawny refektarz – tablica pamiątkowa ufundowana przez oficerów kawalerii,
błonia nadwiślańskie w pobliżu Bramy Wodnej: tablica poświęcona „Koniom Wiernym Towarzyszom”, ufundowana przez Weteranów Września, uczestników Zjazdów Kawalerzystów II Rzeczpospolitej,
pomnik „Ułan i dziewczyna” przy skrzyżowaniu ulic Spichrzowej i Ratuszowej.
Literatura:
Błaszczyk Włodzimierz – „18 Pułk Ułanów”, Pruszków 1996
Grabowski Stanisław – „18 Pułk Ułanów Pomorskich. Na straży Pomorza 1919-1939”, Warszawa 1995
Krasucki Stanisław – „Pomorska Brygada Kawalerii”, Pruszków 1994
Krzyś Jerzy – „18 Pułk Ułanów Pomorskich. Pierwszy dzień wojny”, Grudziądz 1994
Kukawski Lesław – „Oddziały kawalerii II Rzeczypospolitej”, Grajewo 2004
Smaczny Henryk – „Księga kawalerii polskiej”, Warszawa 1989
Szczepański Klemens – „Krojanty”, Chojnice 1989
Urząd Miejski Grudziądz – „Grudziądz stolicą kawalerii”, Grudziądz 2000
Oddział PTTK im. ks. ppłk. dr. Władysława Łęgi
w Grudziądzu
ul. gen. Józefa Hallera 32, 86-300 Grudziądz
tel. (+48) 691951010
http://www.grudziadz.pttk.pl
e-mail: pttkgrudziadz@gmail.com