§ 1

1. Odznaka Krajoznawcza „Przyjaciel Borów Tucholskich” zwana dalej odznaką została ustanowiona przez Regionalne Kolegium Instruktorów Krajoznawstwa PTTK Województwa Kujawsko-Pomorskiego przy współudziale Komisji Krajoznawczej przy Oddziale PTTK im. ks. ppłk. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu dla uczczenia 85. rocznicy zorganizowanej działalności turystyczno-krajoznawczej w Grudziądzu oraz ogłoszonego przez Zarząd Główny PTTK „Roku Szlaków”.

2. Odznakę Krajoznawczą „Przyjaciel Borów Tucholskich” wprowadzono w życie uchwałą Regionalnego Kolegium Instruktorów Krajoznawstwa PTTK Województwa Kujawsko-Pomorskiego nr 6/2007 (39) z dnia 13 października 2007 r.

§ 2

Odznaka ma na celu zachęcenie do poznania walorów turystyczno-krajoznawczych przepięknego fragmentu Polski, jakim są Bory Tucholskie, poszerzenie wiedzy historycznej i geograficzno-przyrodniczej o tej części kraju oraz popularyzację aktywnych form spędzania wolnego czasu, wypoczynki i rekreacji.

§ 3

1. Odznaka ma trzy stopnie:

   1. brązowy (popularny),

   2. srebrny (zaawansowany),

   3. złoty (ekspert).

2. Odznakę zdobywa się w kolejności stopni. Czasokres zdobywania kolejnych stopni jest nieograniczony.

3. Odznakę można zdobywać po ukończeniu 6. roku życia, również nie będąc członkiem PTTK.

4. Odznakę można zdobywać równolegle wraz z innymi odznakami turystycznymi i krajoznawczymi pod warunkiem prowadzenia odrębnej dokumentacji.

5. Zwiedzanie poszczególnych obiektów winno być udokumentowane poprzez pieczątkę z obiektu lub najbliższej instytucji (parafia, poczta, sołtys, sklep, posterunek policji) wraz z datą lub potwierdzone pieczątką i podpisem przodownika turystyki kwalifikowanej, przewodnika turystycznego, instruktora PTTK obecnego na wycieczce. Honorowane jest także osobiste wykonanie fotografii krajoznawczej i wklejenie jej do kroniki wraz z opisem.

6. Forma prowadzenia dokumentacji (np. kronika, album, książeczka) jest dowolna. Nie dopuszcza się jednak prowadzenia kroniki w formacie cyfrowym (CD-Rom, DVD-Rom, dyskietka, PEN-drive itp.). Nośnik cyfrowy z fotografiami obiektów może stanowić jedynie uzupełnienie wymaganej dokumentacji.

§ 4

1. Dla poszczególnych stopni wymagane jest zwiedzenie następującej liczby obiektów:

2. Obiekty raz zaliczone na jakikolwiek stopień niższy nie mogą się powtarzać przy stopniu wyższym. Punktowane są jedynie obiekty znajdujące się w wykazie obiektów krajoznawczych stanowiącym załącznik do regulaminu i jego integralną część.

§ 5

1. Weryfikacji odznaki dokonuje Referat Weryfikacyjny Komisji Krajoznawczej przy Oddziale PTTK im. ks. ppłk. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu (adres: ul. gen. Józefa Hallera 32, 86-300 Grudziądz).

2. Podstawą do weryfikacji odznaki jest dostarczona do Referatu Weryfikacyjnego dokumentacja zdobywania odznaki wraz z wykazem dotychczas zwiedzonych obiektów. Wymóg ten nie dotyczy zdobywania odznaki w stopniu brązowym.

3. Weryfikacja odznaki jest bezpłatna, jednak sama odznaka jest odpłatna i można ją nabywać w siedzibie Oddziału PTTK im. ks. ppłk. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu, ul. gen. Józefa Hallera 32, 86-300 Grudziądz.

4. W przypadku weryfikacji korespondencyjnej konieczne jest załączenie zwrotnie zaadresowanej koperty i znaczków pocztowych o wartości niezbędnej na opłacenie przesyłki poleconej.

5. Dowodem zdobycia odznaki jest pieczęć weryfikacyjna w dokumentacji osoby zdobywającej odznakę oraz legitymacja odznaki.

6. Za szczególne zasługi w dziedzinie popularyzacji krajoznawstwa regionu Referat Weryfikacyjny Komisji Krajoznawczej przy Oddziale PTTK im. ks. ppłk. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu na wniosek Regionalnego Kolegium Instruktorów Krajoznawstwa Województwa Kujawsko-Pomorskiego może przyznać odznakę w stopniu złotym z pominięciem wymogów zawartych w § 3 i 4.

§ 6

Interpretacja niniejszego regulaminu należy wyłącznie do Regionalnego Kolegium Instruktorów Krajoznawstwa PTTK Województwa Kujawsko-Pomorskiego.

Regionalne Kolegium Instruktorów Krajoznawstwa PTTK
Województwa Kujawsko-Pomorskiego
Komisja Krajoznawcza przy Oddziale PTTK
im. ks. ppłk. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu

ZAŁĄCZNIK

Poniższy wykaz zawiera obiekty i trasy położone w województwach kujawsko-pomorskim oraz pomorskim.

A. WYKAZ OBOWIĄZKOWYCH OBIEKTÓW KRAJOZNAWCZYCH:

1. Bysławek – barokowy zespół klasztorny pobenedyktyński z lat 1602-1607 obecnie klasztor Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a’Paulo,

2. Chojnice – XIV w. bazylika mniejsza – gotycki kościół pw. Ścięcia św. Jana Chrzciciela,

3. Dąbrówka – jedyny zachowany na tym obszarze kościół drewniany pw. św. Jana Nepomucena wzniesiony w 1768 r. przez Macieja Jantę-Połczyńskiego restaurowany w 1881 r., obecnie otynkowany w 1928 r.; na cmentarzu przykościelnym klasycystyczne mauzoleum rodziny Janta-Połczyńskich,

4. Gołąbek – ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna „Jelenia Wyspa”,

5. Gródek – tama i elektrownia wodna na Wdzie powstałe w latach 1914-1923,

6. Fojutowo – największy w Polsce 75. metrowy „akwedukt” wybudowany w latach 1845-1849 na przecięciu dwóch cieków wodnych – sztucznego Wielkiego Kanału Brdy (płynie górą) i naturalnego – Czerskiej Strugi (płynie dołem),

7. Krojanty – pole bitwy 18 Pułku Ułanów Pomorskich – zwanej „Szarżą pod Krojantami”; obelisk w pobliżu wsi przy szosie tzw. „Berlince”,

8. Leosia – pomnik przyrody – jeden z największych na Pomorzu Gdańskim głazów narzutowych o obwodzie 24,5 m i wysokości 3,5 m zwany „Św. Wojciech”,

9. Leśno – drewniany kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego zbudowany około 1650 r. z ośmioboczną wieżą z iglicą i barokowo-rokokowym wyposażeniem,

10. Odry koło Czerska – rezerwat archeologiczno-przyrodniczy „Kamienne Kręgi”,

11. Park Narodowy „Bory Tucholskie” – pomnik przyrody – dąb „Bartuś”,

12. Park Narodowy „Bory Tucholskie” – Struga Siedmiu Jezior,

13. Rudzki Most – pomnik przyrody – w nurcie Brdy stożkowaty głaz narzutowy – „Kamień Jagiełły – granit rapakiwi o obwodzie 7,8 m i długości 2,5 m,

14. Silno – zabytkowa drewniana chałupa z pierwszej połowy XIX w. zwana Betlejemską – ekspozycja etnograficzna Oddział Budownictwa Regionalnego chojnickiego Muzeum Historyczno-Etnograficznego,

15. Świecie – ruiny zamku krzyżackiego,

16. Świt – pomnik przyrody – uroczysko „Piekiełko” – przełom Brdy przez wał moreny czołowej, w nurcie głazowisko spiętrzające nurt rzeki,

17. Tuchola – Muzeum Borów Tucholskich,

18. Wdzydze Kiszewskie – pierwszy na terenie Polski skansen etnograficzny – dziś Kaszubski Park Etnograficzny im. Teodory i Izydora Gulgowskich,

19. Wiele – Kalwaria Wielewska z początku XX w. z 23. stacjami Drogi Krzyżowej,

20. Wierzchlas – rezerwat przyrody „Cisy Staropolskie im. Leona Wyczółkowskiego”,

21. Żalno – późnorenesansowy dwór rodu Żalińskich z lat 1570-1580 w kształcie czworobocznej wieży mieszkalnej.

B. WYKAZ POZOSTAŁYCH OBIEKTÓW KRAJOZNAWCZYCH:

1. Brusy – neoromański kościół pw. Wszystkich Świętych zbudowany w latach 1876-1879,

2. Bukowiec – neogotycki kościół pw. NMP Królowej Polski z 1834 r. oraz mogiły i tablica pamiątkowa 16. Pułku Ułanów Wielkopolskich,

3. Bysław – neogotycki kościół pw. Przemienienia Pańskiego z 1888 r. z polichromiami z 1908 r.,

4. Bysław – lapidarium,

5. Bysławek – kościół pw. św. Wawrzyńca z XVIII w. z barokowo-rokokowym wyposażeniem,

6. Cekcyn – kościół pw. Krzyża Świętego zbudowany w latach 1869-1870 w stylu neogotyckim, murowany z cegły,

7. Charzykowy – niedaleko wsi dwa grodziska z okresu halsztackiego i wczesnośredniowiecznego (VII-X w.),

8. Chojnice – Muzeum Historyczno-Etnograficzne w Bramie Człuchowskiej,

9. Chojnice – ciąg murów obronnych wraz z basztami: „Kurzą Stopą”, „Szewską” i „Wronią”,

10. Chojnice – zespół budynków pojezuickich z barokowym kościołem pw. Zwiastowania Najświętszej Marii Panny oraz kolegium,

11. Czarna Woda – Wystawa Przyrody Borów Tucholskich i Doliny rzeki Wdy,

12. Czersk – neogotycki kościół pw. św. Marii Magdaleny zbudowany w latach 1910-1913 z prawdopodobnie romańską kropielnicą,

13. Dąbrówka – dwór zbudowany w 1 poł. XIX w. przez rodzinę Janta-Połczyńskich,

14. Drzycim – kościół pw. Matki Boskiej Pocieszenia zbudowany w latach 1863-1865 oraz cmentarz kawalerzystów Armii „Pomorze” z okresu wojny obronnej 1939 r.,

15. Gołąbek – ogród dendrologiczny,

16. Gostycyn – kościół pw. św. Marcina –pobudowany w 1819 r.,

17. Gródek – pozostałości strażnicy krzyżackiej w miejscu wczesnośredniowiecznego grodziska wyżynnego oraz drewniany dwór z XVIII w.,

18. Iwiczno – miejsce urodzenia Izydora Gulgowskiego – twórcy pierwszego w Polsce skansenu we Wdzydzach Kiszewskich,

19. Jeżewo – kościół pw. Trójcy Świętej zbudowany w 1824 r. z zachowaniem murów prezbiterium z 1427 r.,

20. Kamienica – barokowo-klasycystyczny pałac z lat 1770-1790; szachulcowy spichlerz,

21. Kamienica – młyn wodny zbudowany w 2 poł. XIX w. nad rzeką Kamionka,

22. Karsin – drewniany kościół pw. Matki Bożej Różańcowej z 1906 r. z wyposażeniem barokowym i neoklasycystycznym oraz kryte strzechą drewniane chałupy konstrukcji zrębowej z XIX w.,

23. Kosobudy – neogotycki kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa z 1871 r. z późnobarokowymi organami,

24. Krąg – drewniane chaty konstrukcji zrębowej z przełomu XVIII i XIX w.,

25. Laskowice – Muzeum Misyjne Księży Werbistów,

26. Legbąd – drewniany kościół z 1889 r. oraz drewniane chałupy konstrukcji zrębowej i sumikowo-łątkowej,

27. Libusz – neogotycki kościół pw. św. Michała Archanioła wybudowany w latach 1866-1867,

28. Łąsko Wielkie – barokowy kościół pw. św. Anny zbudowany w latach 1765-1772,

29. Łyskowo – gołębnik z 1863 r.,

30. Mylof – zapora spiętrzająca wody Brdy, przepust i pochylnia, początek Wielkiego Kanału Brdy,

31. Odry – gotycka rzeźba Chrystusa Zmartwychwstałego z pierwszej połowy XV w. w kościele parafialnym,

32. Osie – kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego z 1821 r.,

33. Osiek – zachowany fragment obronnego muru z kamienia i cegły okazałego ongiś pałacu renesansowego,

34. Osiek – neogotycki kościół pw. Wniebowzięcia NMP z ciosów kamiennych z 1866 r.,

35. Ostrowite k. Chojnic – gotycki kościół pw. św. Jakuba z 1402 r.,

36. Park Narodowy „Bory Tucholskie” – ścieżka dydaktyczna „Piła Młyn”,

37. Piła Młyn – pomiędzy Brdą a szosą do Tucholi zarzucone szyby nieczynnej kopalni węgla brunatnego „Olga”,

38. Pruszcz – osiedle dworcowe (kolejowe) prowadzące do kompleksu węzła kolejowego z przełomu XIX i XX w.,

39. Przysiersk – na cmentarzu grób Floriana Ceynowy – pioniera kaszubskiej literatury ludowej,

40. Raciąż – kościół pw. Trójcy Świętej zbudowany w latach 1862-1866 w stylu neogotyckim,

41. Raciąż – pozostałości grodziska wczesnośredniowiecznego na półwyspie jeziora Śpierewnik,

42. Rudzki Most – cmentarz jeńców wojennych 1914-1918 oraz jeńców wojennych z wojny polsko-bolszewickiej 1920-1921, a także pomnik rozstrzelanych przez hitlerowców około 560 Polaków,

43. Rytel – drewniane chałupy o konstrukcji zrębowej na kamiennej podmurówce z 2 poł. XIX w.,

44. Silno – drewniane podcieniowe chałupy konstrukcji zrębowej i sumikowo-łątkowej z 1 poł. XIX w.,

45. Skórcz – jednonawowy kościół gotycki pw. Wszystkich Świętych z połowy XIV w.,

46. Śliwice – neogotycki kościół pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej z elementami klasycystycznymi z 1830 r.,

47. Świecie – gotycki kościół starofarny pw. św. Stanisława Biskupa,

48. Świecie – zespół poklasztorny Bernardynów z XVIII w. z barokowym kościołem pw. Niepokalanego Poczęcia NPM,

49. Świt – rezerwat przyrody „Dolina rzeki Brdy” z 700-letnimi, pomnikowymi „Dębami Napoleońskimi” – „Wisielec”, „Cesarski”, „Sulisławskiego”,

50. Tleń – po wschodniej stronie mostu kolejowego głaz narzutowy o obwodzie 12,3 m, długości 4,80 m, szerokości 4,90 m, wysokości 1,40 m,

51. Tuchola – zabytkowy układ urbanistyczny, fragmenty gotyckich granitowo-ceglanych murów miejskich,

52. Tuchola – kościół parafialny pw. św. Jakuba Apostoła,

53. Wielka Klonia – zespół pałacowy z XIX w.,

54. Wirty – ogród dendrologiczny,

55. Wiele – Muzeum Ziemi Zaborskiej,

56. Wielka Komorza – zespół dworski (dwór, stajnia, obora, spichlerz),

57. Woziwoda – Ośrodek Edukacji Przyrodniczo-Leśnej wraz z Zieloną Szkołą; przyrodnicza ścieżka dydaktyczna; pomnik przyrody – dąb „Zbyszko”,

58. Wymysłowo – Muzeum Indian Północnoamerykańskich,

59. Wysoka – klasycystyczny dwór Janta-Połczyńskich z przełomu XVIII i XIX w. oraz neoromańska kaplica grobowa rodziny Janta-Połczyńskich,

60. Zapędowo – zabudowa wsi z przełomu XVIII i XIX w.,

61. Żur – zapora i elektrownia wodna na Wdzie z 1929 r.; figura Matki Boskiej „Gwiazdy Morza” na skraju doliny Wdy nad zaporą.

C. WYKAZ REZERWATÓW PRZYRODY:

Leśne:

1. „Brzęki im. Zygmunta Czubińskiego”; rok utworzenia 1975; powierzchnia całkowita 102,21 ha; gmina Osie; nadleśnictwo Osie; cel ochrony: fragment lasu grądowego z domieszką brekinii i buka,

2. „Jelenia Góra”; rok utworzenia 1995; powierzchnia całkowita 4,39 ha; gmina Cekcyn; nadleśnictwo Zamrzenica; cel ochrony: stanowisko cisa pospolitego,

3. „Krwawe Doły”; rok utworzenia 1996; powierzchnia całkowita 13,02 ha; gmina Stara Kiszewa; cel ochrony: głównie bory chrobotkowe (suche) i bory świeże,

4. „Cisy nad Czerską Strugą”; rok utworzenia 1982; powierzchnia całkowita 17,9 ha; gmina Czersk; cel ochrony: stanowisko występującego cisa pospolitego jak również pozostały bór mieszany nad lokalnym leśnym ciekiem wodnym Czerską Strugą,

5. „Ustronie”; rok utworzenia 1958; powierzchnia całkowita 3,87 ha; gmina Czersk; cel ochrony: fragment naturalnego lasu liściastego z występującym jarzębem – brekinią jak również buczyna kwaśną, olsem i grądem.

Torfowiskowe:

6. „Bagno Grzybna”; rok utworzenia 1980; powierzchnia całkowita 6,26 ha; gmina Tuchola; nadleśnictwo Woziwoda; cel ochrony: śródleśne torfowisko,

7. „Jeziorka Kozie”; rok utworzenia 1984; powierzchnia całkowita 12,30 ha; gmina Tuchola; nadleśnictwo Woziwoda; cel ochrony: zarastające jeziora z roślinnością torfowisk wysokich,

8. „Jezioro Martwe”; rok utworzenia 1996; powierzchnia całkowita 4,07 ha; gmina Osie; nadleśnictwo Osie; cel ochrony: roślinność jeziora dystroficznego, torfowiska przejściowego i wysokiego, brzoza bagienna,

9. „Bagno Stawek”; rok utworzenia 1977; powierzchnia całkowita 40,8 ha; gmina Brusy; cel ochrony: akwen zarastającego jeziora Stawek i okoliczne torfowiska,

10. „Mętne”; rok utworzenia 1963; powierzchnia całkowita 103,35 ha; gmina Czersk; cel ochrony: torfowiska wysokie i przejściowe, zarastające śródleśne jezioro i otaczające je połacie leśne z występującą brzozą niską,

11. „Jezioro Małe Łowne”; rok utworzenia 1993; powierzchnia całkowita 37,83 ha; gmina Chojnice; cel ochrony: zarastające płem mszarnym jezioro Małe Łowne otoczone borem bagiennym i stanowiskami turzycowo-mszarnymi jak również roślinnością torfowisk wysokich i przejściowych.

Florystyczne:

12. „Bagna nad Stążką”; rok utworzenia 1999; powierzchnia całkowita 478,45 ha; gmina Cekcyn; nadleśnictwo Tuchola; cel ochrony: rozlewisko rzeki Stążki, wraz z otaczającymi je torfowiskami i lasami, z florą gatunków reliktowych, chronionych, rzadkich i bardzo rzadkich w skali kraju,

13. „Jezioro Zdręczno”; rok utworzenia 1982; powierzchnia całkowita 15,74 ha; gmina: Tuchola; nadleśnictwo Woziwoda; cel ochrony: jezioro eutroficzne z wodnymi i szuwarowymi zbiorowiskami roślinnymi oraz torfowisko z roślinami rzadkimi i reliktowymi,

14. „Jezioro Nawionek”; rok utworzenia 1974; powierzchnia całkowita 10,76 ha; gmina Brusy; cel ochrony: jezioro lobeliowe ze stanowiskami rzadkich roślin wodnych, typowych dla jezior lobeliowych,

15. „Bór Chrobotkowy”; rok utworzenia 1993; powierzchnia całkowita 41,5 ha; gmina Brusy; cel ochrony: roślinność suchych borów chrobotkowych.

Faunistyczne:

16. „Zdrójno”; rok utworzenia 1983; powierzchnia całkowita 167,57 ha; gmina Osiek; cel ochrony: ekosystem siedliskowy bobrów znajdujący się na akwenie śródleśnego jeziora Brzezianek i doliny przepływającej przez nie strugi Brzezinek,

17. „Czapli Wierch”; rok utworzenia 1960; powierzchnia całkowita 5,03 ha; gmina Osiek; cel ochrony: miejsca lęgowe czapli siwej i nadbrzeżny bór sosnowy.

Krajobrazowe:

18. „Dolina Rzeki Brdy”; rok utworzenia 1994; powierzchnia całkowita 1681,5 ha; gmina: Tuchola, Cekcyn, Gostycyn; nadleśnictwo: Tuchola, Woziwoda; cel ochrony: wyjątkowe walory krajobrazowe,

19. „Źródła rzeki Stążki”; rok utworzenia 1993; powierzchnia całkowita 250,02 ha; gmina Cekcyn; nadleśnictwo Tuchola; cel ochrony: fragment rzeki Stążki, wraz z jej źródłami,

20. „Krzywe Koło w Pętli Wdy”; rok utworzenia 1960; powierzchnia całkowita 10 ha; gmina Osiek; cel ochrony: śródleśny przebieg rzeki Wdy silnie meandrującej oraz najdalej na zachód wysuniętym stanowiskiem grądu wschodnioeuropejskiego.

Wodne:

21. „Jezioro Piaseczno”; rok utworzenia 2001; powierzchnia całkowita 158,78 ha; gmina Osie; nadleśnictwo Trzebciny; cel ochrony: wody jeziora z zespołami roślinności wodnej oraz przylegające zbiorowiska boru bagiennego,

22. „Jezioro Laska ”; rok utworzenia 1977; powierzchnia całkowita 70,4 ha; gmina Brusy; cel ochrony: jezioro eutroficzne stanowiące miejsce lęgowe ptaków wodnych i błotnych,

23. „Jezioro Udzierz”; rok utworzenia 2000; powierzchnia całkowita 229,88 ha; gmina Osiek; cel ochrony: ekosystem akwenu jeziora Udzierz z okolicznym obszarem torfowiskowo-szuwarowo-łąkowym.

D. WYKAZ SZLAKÓW TURYSTYCZNYCH:

Szlaki piesze:

1. Szlak Kaszubski im. Juliana Rydzkowskiego – 54,9 km (czerwony): Chojnice – Jarcewo – Stary Młyn – Funka – Bachorze – Stara Piła – Męcikał – Czarnyż – Kosobudy – Dąbrowa – Wiele,

2. Szlak „Strugi Siedmiu Jezior” – 40,8 km (zielony): Charzykowy – Chojniczki – Jezioro Niedźwiedzie – Stara Piła – Jarcewo – Chojnice,

3. Szlak Zaborski – 40,7 km (zielony): Drzewicz – Laska – Leśno – Brusy,

4. Szlak Zbrzycy – 47,9 (niebieski): Wiele – Leśno – Laska – Swornegacie,

5. Szlak im. Józefa Bruskiego – 26,6 km (żółty): Charzykowy – Czarnoszyce – Babilon – Małe Swornegacie – Swornegacie,

6. Szlak Brdy (część północna) – 100,3 km (niebieski): Piła – „Piekło” Świt pole biwakowe – Rudzki Most – Gołąbek pole biwakowe – Woziwoda – Rytel – Mylof Zapora – Męcikał – Drzewicz – Swornegacie – Małe Swornegacie – Konarzyny,

7. Szlak Wielkiego Kanału Brdy – 15,9 km (zielony): Legbąd – Fojutowo – Rytel,

8. Szlak „Kasztelański” – 59,6 km (żółty): Rytel – Wysoka – Grochowo – Silno – Gostycyn – Gostycyn Nogawica,

9. Szlak im. Bartłomieja Nowodworskiego – 35,5 km (żółty): Plaskosz – Tuchola – Rudzki Most – Świt – Piła Młyn – Szumiąca – Cekcyn,

10. Szlak Wdzydzki 21,9 km (czarny): Olpuch – Wdzydze PKP – Gołuń – Wdzydze Tucholskie – Wiele,

11. Szlak Kamiennych Kręgów (część południowa) – 57,1 km (zielony): Lipusz – Loryniec – Wąglikowice – Juszki – Olpuch – Wdzydze – Bak – Czarna Woda,

12. Szlak Kociewski (część zachodnia) – 46,2 km (żółty): Czarna Woda – Młyńsk – Wirty-Arboretum – Radziejewo – Piesienica – Starogard Gdański,

13. Szlak im. Izydora Gulgowskiego – 21,6 km (niebieski): Ocypel – Młyńsk – Kaliska,

14. Szlak Jezior Kociewskich – 32,1 km (czerwony): Ocypel – Kasparus – Błędno – Osiek,

15. Szlak „Partyzantów AK” – 100,2 km (niebieski): Szlachta (PKP) – Krąg – Fojutowo – Wielkie Gacno – Śliwice – Błędno – Lipinki – Czersk Świecki,

16. Szlak „Stu z nieba” – 58,1 km (czerwony): Szlachta (PKP) – Śliwice – Laski – Stara Rzeka – rez. "Dury" – Miedzno – Lipinki – Warlubie,

17. „Ścieżynka Zagłoby” – 19,3 km (czarny): Tleń – Piekło – jez. Piaseczno – Stara Rzeka – Radańska – Osie,

18. Szlak Harcerzy Światowida – 10,5 km (niebieski): Stara Rzeka – Łążek,

19. Szlak Zdzisława Zyglera – 16,9 km (czerwony): Wierzchy – Skrzyniska – Grzybek – Starnie – Tleń (wzdłuż Zalewu Żurskiego),

20. Szlak Cisów Staropolskich – 26,9 km (zielony): Błądzim – rezerwat Cisy Staropolskie im. Leona Wyczółkowskiego – Wierzchy – Tleń,

21. Szlak „Klubu Turystycznego „Wszędołazy” – 28,5 km (niebieski): Cekcyn – Zielonka – Zdroje – Wierzchy – Tleń,

22. Szlak im. Kazimierza Sulisławskiego – 25,7 km (czarny): Cekcyn – Zielonka – Wierzchucin – Mukrz – rezerwat Cisy Staropolskie im. Leona Wyczółkowskiego – Lniano,

23. Szlak im. Pawła Gackowskiego – 21,1 km (żółty): Błądzim – Ostrowite – rezerwat Cisy Staropolskie im. Leona Wyczółkowskiego – Wierzchlas – Bysław,

24. Szlak im. Alfonsa Hoffmana – 42,3 km (żółty): Leosia – Gródek – Żur – Tleń – Stara Rzeka – Błędno,

25. Szlak im. ks. ppłk. dr. Władysława Łęgi – 22,3 km (niebieski): Terespol Pomorski – Leosia – Laskowice Pomorskie,

26. Szlak im. dr. Kazimierza Karasiewicza – 23,0 km (zielony): Tuchola – Rudzki Most – Gołąbek – Zielonka – Woziwoda,

27. Szlak im. Bartłomieja Nowodworskiego – 34,0 km: Plaskosz – Tuchola – Rudzki Most Piła Młyn – Szumiąca – Cekcyn,

28. Szlak Uroczysk Brdy – 21,0 km: Tuchola – Świt – Uroczysko „Piekiełko” – Piła Młyn – Zamrzenica – Sokole Kuźnica.

Szlaki rowerowe:

1. Szlak BY 6002c – 70,9 km (czerwony): Głogówko Królewskie – Gródek – Drzycim – Osie – Tleń Śliwice – Rosochata – Czersk,

2. Szlak BY 7001s – 113,3 km (czarny): Tuchola – Zapędowo – Legbąd – Czersk – Odry – Karsin – Wiele – Lubań – Leśno – Brusy – Bachorze,

3. Szlak BY 6001n (część północna) – 108,4 km (niebieski): Chojnice – Charzykowom – Małe Swornegacie – Swornegacie – Rytel – Gołąbek – Tuchola – Szumiąca.

Szlaki kajakowe:

1. Rzeka Brda – odcinek Świeszyno – jez. Charzykowskie (74,5 km), odcinek jez. Charzykowskie – Gostycyn-Nogawica (91,5 km),

2. Rzeka Lipczynka – jez. Lipczyno Wielkie – Przechlewo – ujście do Brdy (18,2 km),

3. Rzeka Chocina – Zielona Chocina – jez. Karsińskie (24,0 km),

4. Rzeka Zbrzyca – odcinek Sominy – Rolbik (18,5 km), odcinek Rolbik – jez. Witoczno (19,5 km),

5. Rzeka Kłoniecznica – odcinek Studzienice – Sztoltmany (14,3 km), odcinek Sztoltmany – jez. Księże (10,7 km),

6. Wielki Kanał Brdy – odcinek Mylof – Fojutowo (14,9 km), odcinek Fojutowo – Zielonka (15,3 km),

7. Rzeka Czerska Struga – most koło rez. Cisy nad czerską Strugą – ujście do Brdy (16,0 km),

8. Rzeka Stążka i Ruda – odcinek jez. Okierskie – ujście do Brdy (15,0 km),

9. Rzeka Kamionka odcinek Karczewo – Gostycyn-Nogawica (17,6 km),

10. Rzeka Wda – odcinek jez. Wieckie – jez. Wdzydze (42,9 km), odcinek jez. Wdzydze – Tleń (112,1 km), odcinek Tleń – Świecie (40,0 km),

11. Rzeka Kałębnica – odcinek leśnictwo Czarne – ujście do Wdy (15,0 km),

12. Rzeka Święta Struga i Brzezianek – odcinek jez. Wielki Ocypel – ujście do Wdy koło leśniczówki Żurawki (14,6 km),

13. Rzeka Prusina – odcinek Małe Krówno – Tleń (23,0 km),

14. Rzeka Mątawa – odcinek Borowy Młyn – Busia (12,1 km), odcinek Buśnia – Święte (10,0 km), odcinek Święte – Nowe (31,2 km).

Pobierz Regulamin Odznaki lub

Oddział PTTK im. ks. ppłk. dr. Władysława Łęgi
w Grudziądzu
ul. gen. Józefa Hallera 32, 86-300 Grudziądz
tel. (+48) 691951010
http://www.grudziadz.pttk.pl
e-mail: pttkgrudziadz@gmail.com