ZAŁĄCZNIK NR 1
DO REGULAMINU OK PTTK „NA TROPIE WIATRAKÓW W POLSCE”

KANON KRAJOZNAWCZY – WYKAZ WIATRAKÓW

Województwo dolnośląskie

Lp.

Miejscowość

Gmina

Powiat

Typ wiatraka

Stan

Budowa

Zabytek

1.

Barcinek

Stara Kamienica

jeleniogórski

holender murowany

zniszczony

b.d.

tak

2.

Bożnowice

Ziębice

ząbkowicki

holender murowany

bardzo dobry

XVIII w.

b.d.

3.

Buszkowice

Ścinawa

lubiński

koźlak

dobry

1842 r.

tak

4.

Chocianowiec

Chocianów

polkowicki

koźlak

b.d.

XVIII w.

b.d.

5.

Dobroszów

Przeworno

strzeliński

holender murowany

ruina

XVIII w.

b.d.

6.

Duchowo

Milicz

milicki

koźlak

zniszczony

1671 r.

tak

7.

Gogołów

Świdnica

świdnicki

holender murowany

dobry

1 poł. XIX w.

b.d.

8.

Gostków

Stare Bogaczowice

wałbrzyski

holender murowany

dobry

2 poł. XVIII w.

nie

9.

Jerzmanowice

Chojnów

legnicki

holender murowany

dobry

1 poł. XVIII w.

tak

10.

Komorów

Świdnica

świdnicki

holender murowany

zniszczony

1 poł. XIX w.

nie

11.

Krzelków

Ziębice

ząbkowicki

holender murowany

ruina

b.d.

b.d.

12.

Kudowa-Zdrój

Kudowa-Zdrój

kłodzki

koźlak

bardzo dobry

1886 r.

b.d.

13.

Lubiąż

Wołów

wołowski

koźlak

b.d.

1798 r.

b.d.

14.

Lutynia

Miękinia

średzki śl.

koźlak

zniszczony

XIX w.

tak

15.

Owczary

Oława

oławski

holender drewniany

zniszczony

b.d.

tak

16.

Pietrzyków

Dobromierz

świdnicki

holender murowany

zniszczony

ok. 1790 r.

tak

17.

Polkowice

Polkowice

polkowicki

holender murowany

ruina

1882 r.

nie

18.

Siciny

Niechlów

górowski

koźlak

b.d.

kon. XVIII w.

b.d.

19.

Zawieścice

Góra

górowski

koźlak

ruina

b.d.

tak

20.

Żarki Średnie

Pieńsk

zgorzelecki

holender murowany

b.d.

XVIII/XIX w.

tak

21.

Żółkiewka

Strzegom

świdnicki

holender murowany

zniszczony

1867 r.

b.d.

22.

Żuchlów

Niechlów

górowski

koźlak

zniszczony

1746 r.

tak

Województwo kujawsko-pomorskie

Lp.

Miejscowość

Gmina

Powiat

Typ wiatraka

Stan

Budowa

Zabytek

1.

Bierzgłowo

Łubianka

toruński

koźlak

b.d.

kon. XIX w.

b.d.

2.

Byczyna

Dobre

radziejowski

koźlak

b.d.

XIX w.

b.d.

3.

Byczyna

Dobre

radziejowski

paltrak

b.d.

1914 r.

b.d.

4.

Chalin

Dobrzyń n/Wisłą

lipnowski

koźlak

b.d.

1884 r.

b.d.

5.

Chełmce

Kruszwica

inowrocławski

koźlak

b.d.

b.d.

b.d.

6.

Chodecz

Chodecz

włocławski

koźlak

b.d.

1870 r.

b.d.

7.

Chrosno

Kruszwica

inowrocławski

koźlak

zniszczony

1634 r.

tak

8.

Janiszewo

Chrostkowo

lipnowski

paltrak

b.d.

1893 r.

b.d.

9.

Kłóbka

Lubień Kujawski

włocławski

koźlak

bardzo dobry

ok. 1870 r.

tak

10.

Kościelec Kujawski

Pakość

inowrocławski

koźlak

b.d.

1787 r.

b.d.

11.

Kurkocin

Dębowa Łąka

wąbrzeski

koźlak

zniszczony

XVIII/XIX w.

tak

12.

Łowiczek

Bądkowo

aleksandrowski

koźlak

b.d.

XIX w.

b.d.

13.

Małe Pułkowo

Dębowa Łąka

wąbrzeski

koźlak

ruina

b.d.

b.d.

14.

Młynik

Rogowo

rypiński

koźlak

b.d.

1896 r.

b.d.

15.

Nowe n/Wisłą

Nowe

świecki

holender murowany

dobry

XIX w.

tak

16.

Nowiny

Chodecz

włocławski

koźlak

b.d.

b.d.

b.d.

17.

Orle

Topólka

radziejowski

paltrak

b.d.

kon. XIX w.

b.d.

18.

Przyłęki

Białe Błota

bydgoski

holender murowany

zniszczony

b.d.

b.d.

19.

Radziejów

Radziejów

radziejowski

koźlak

b.d.

1765 r.

b.d.

20.

Radzyń-Wybudowanie

Radzyń Chełmiński

grudziądzki

holender murowany

ruina

b.d.

b.d.

21.

Recz

Rogowo

żniński

holender murowany

ruina

1935 r.

b.d.

22.

Sadłowo

Rypin

rypiński

koźlak

b.d.

XIX w.

b.d.

23.

Sędzin

Zakrzewo

aleksandrowski

koźlak

b.d.

2 p. XIX w.

b.d.

24.

Siniarzewo

Zakrzewo

aleksandrowski

koźlak

b.d.

1790 r.

b.d.

25.

Sośno

Sośno

sępoleński

holender drewniany

b.d.

XIX w.

b.d.

26.

Straszewo

Koneck

aleksandrowski

paltrak

b.d.

1892 r.

b.d.

27.

Toruń

Toruń

Toruń

koźlak

bardzo dobry

1896 r.

tak

28.

Wola Kożuszkowa

Jeziora Wielkie

mogileński

koźlak

b.d.

1891 r.

b.d.

29.

Żnin

Żnin

żniński

paltrak

b.d.

1901 r.

b.d.

Województwo lubelskie

Lp.

Miejscowość

Gmina

Powiat

Typ wiatraka

Stan

Budowa

Zabytek

1.

Baraki

Annopol

kraśnicki

holender murowany

dobry

1935 r.

b.d.

2.

Bukowski Las

Hańsk

włodawski

koźlak

zniszczony

kon. XIX w.

b.d.

3.

Czołna

Baranów

puławski

koźlak

dobry

b.d.

b.d.

4.

Dołhobrody

Hanna

włodawski

koźlak

b.d.

XIX w.

b.d.

5.

Górki

Sosnowica

parczewski

koźlak

b.d.

l. 20. XX w.

b.d.

6.

Gródki

Turobin

biłgorajski

koźlak

b.d.

1948 r.

b.d.

7.

Hola

Stary Brus

włodawski

koźlak

dobry

pocz. XX w.

b.d.

8.

Holeszów

Hanna

włodawski

koźlak

b.d.

XIX/XX w.

b.d.

9.

Horostyta Kolonia

Wyryki

włodawski

koźlak

zniszczony

XIX/XX w.

b.d.

10.

Jabłeczna

Sławatycze

bialski

koźlak

ruina

1889 r.

nie

11.

Jakusze

Trzebieszów

łukowski

koźlak

b.d.

1880 r.

b.d.

12.

Janów Podlaski

Janów Podlaski

bialski

koźlak

b.d.

1866 r.

b.d.

13.

Józefów n/Wisłą

Józefów

opolski

holender murowany

ruina

2 p. XVIII w.

b.d.

14.

Kazimierz Dolny

Kazimierz Dolny

puławski

paltrak

b.d.

pocz. XX w.

b.d.

15.

Koroszczyn

Terespol

bialski

koźlak

b.d.

b.d.

b.d.

16.

Krzyczew

Terespol

bialski

koźlak

ruina

1921 r.

b.d.

17.

Kuzawka

Hanna

włodawski

koźlak

b.d.

koźlak

b.d.

18.

Lubień

Wyryki

włodawski

holender drewniany

ruina

przed 1939 r.

b.d.

19.

Lublin

Lublin

Lublin

holender drewniany

bardzo dobry

1920 r.

tak

20.

Marcinów

Abramów

lubartowski

koźlak

b.d.

pocz. XX w.

b.d.

21.

Męćmierz

Kazimierz Dolny

puławski

koźlak

dobry

b.d.

nie

22.

Natalin

Kamień

chełmski

koźlak

dobry

1934 r.

b.d.

23.

Oblasy

Janowiec

puławski

koźlak

bardzo dobry

b.d.

b.d.

24.

Okrzeja

Krzywda

łukowski

koźlak

zniszczony

1916 r.

b.d.

25.

Oleśniki

Trawniki

świdnicki

holender murowany

ruina

XIX w.

b.d.

26.

Piotrowice Kolonia

Garbów

lubelski

holender murowany

b.d.

XIX w.

b.d.

27.

Przytoczno

Jeziorzany

lubartowski

koźlak

ruina

b.d.

b.d.

28.

Radcze

Milanów

parczewski

koźlak

ruina

1921 r.

b.d.

29.

Rokitno

Rokitno

bialski

holender drewniany

dobry

1921 r.

b.d.

30.

Rudzienko

Michów

lubartowski

koźlak

zniszczony

ok. 1925 r.

b.d.

31.

Sahryń

Werbkowice

hrubieszowski

koźlak

b.d.

XIX w.

b.d.

32.

Sławatycze

Sławatycze

bialski

koźlak

b.d.

pocz. XX w.

b.d.

33.

Tuligłowy

Izbica

krasnostawski

koźlak

dobry

2 poł. XIX w.

tak

34.

Turkowice

Werbkowice

hrubieszowski

koźlak

b.d.

XIX w.

b.d.

35.

Wołoskowola

Stary Brus

włodawski

koźlak

b.d.

XIX w.

b.d.

36.

Wyhalew

Dębowa Kłoda

parczewski

koźlak

zniszczony

b.d.

b.d.

37.

Wyryki

Wyryki

włodawski

koźlak (3)

b.d.

XIX w.

b.d.

38.

Zabłocie

Kodeń

bialski

koźlak

dobry

1924 r.

tak

39.

Zaborek

Janów Podlaski

bialski

koźlak

dobry

b.d.

b.d.

40.

Zaczopki

Rokitno

bialski

koźlak

b.d.

b.d.

b.d.

41.

Zakalinki

Konstantynów

bialski

koźlak

ruina

b.d.

b.d.

42.

Zaliszcze

Podedwórze

parczewski

koźlak

b.d.

b.d.

b.d.

43.

Zawadówka

Urszulin

włodawski

koźlak

b.d.

XIX w.

b.d.

44.

Żalin

Ruda Huta

chełmski

koźlak

b.d.

1930 r.

b.d.

Województwo lubuskie

Lp.

Miejscowość

Gmina

Powiat

Typ wiatraka

Stan

Budowa

Zabytek

1.

Czechów

Santok

gorzowski

holender murowany

ruina

1843 r.

tak

2.

Goszczanowiec

Drezdenko

strzelecko-drezdenecki

nieznany

przebudowany

kon. XVIII w.

b.d.

2.

Leśniów Wielki

Czerwieńsk

zielonogórski

koźlak

b.d.

pocz. XIX w.

b.d.

3.

Lubięcin

Nowa Sól

nowosolski

koźlak

dobry

1705 r.

tak

4.

Lubięcin

Nowa Sól

nowosolski

koźlak

dobry

1817 r.

tak

5.

Lubięcin

Nowa Sól

nowosolski

koźlak

dobry

XIX w.

nie

6.

Szlichtyngowa

Szlichtyngowa

wschowski

koźlak

zniszczony

1757 r.

b.d.

7.

Tylewice

Wschowa

wschowski

koźlak

b.d.

XVIII/XIX w.

b.d.

8.

Witoszyn Dolny

Wymiarki

żagański

holender murowany

ruina

poł. XIX w.

nie

Województwo łódzkie

Lp.

Miejscowość

Gmina

Powiat

Typ wiatraka

Stan

Budowa

Zabytek

1.

Brodnia

Pęczniew

poddębicki

koźlak

b.d.

1947 r.

b.d.

2.

Chorzepin

Świnice Warckie

łęczycki

koźlak

ruina

1665 r.

b.d.

3.

Chwalborzyce

Świnice Warckie

łęczycki

koźlak

ruina

1772 r.

b.d.

4.

Gąszcze

Galewice

wieruszowski

koźlak

zniszczony

1936 r.

b.d.

5.

Klonowa

Klonowa

sieradzki

koźlak

b.d.

1877 r.

tak

6.

Klonowa

Klonowa

sieradzki

koźlak

b.d.

1932 r.

tak

7.

Kocilew k/Ożarowa

Wieluń

wieluński

koźlak

dobry

1914 r.

b.d.

8.

Kurów

Wieluń

wieluński

koźlak

ruina

1888 r.

tak

9.

Leliwa

Klonowa

sieradzki

koźlak

b.d.

1925 r.

b.d.

10.

Łubna-Jarosłaj

Błaszki

sieradzki

koźlak

zniszczony

1919 r.

tak

11.

Maurzyce

Zduny

łowicki

koźlak

bardzo dobry

1 poł. XIX w.

tak

12.

Orszewice

Góra Św. Małgorzaty

łęczycki

koźlak

b.d.

kon. XIX w.

b.d.

13.

Ożarów

Mokrsko

wieluński

koźlak

zniszczony

XIX w.

b.d.

14.

Paprotnia

Zapolice

zduńskowolski

koźlak

b.d.

XIX w.

tak

15.

Przedłęcze

Brąszewice

sieradzki

koźlak

b.d.

pocz. XX w.

tak

16.

Radostów Pierwszy

Czastary

wieruszowski

koźlak

zniszczony

pocz. XX w.

b.d.

17.

Siedlątków

Pęczniew

poddębicki

koźlak

zniszczony

XIX w.

tak

18.

Sługi

Góra Św. Małgorzaty

łęczycki

nieznany

b.d.

kon. XIX w.

b.d.

19.

Solca Wielka

Ozorków

zgierski

koźlak

zniszczony

poł. XVIII w.

tak

20.

Warta

Warta

sieradzki

koźlak

b.d.

1885 r.

b.d.

21.

Włocin

Błaszki

sieradzki

koźlak

b.d.

1830 r.

tak

22.

Zagórki Kolonia

Pęczniew

poddębicki

koźlak

zniszczony

XIX w.

tak

23.

Zawada

Łęczyca

łęczycki

koźlak

b.d.

ok. 1820 r.

b.d.

Województwo małopolskie

Lp.

Miejscowość

Gmina

Powiat

Typ wiatraka

Stan

Budowa

Zabytek

1.

Kryg

Gorlice

gorlicki

koźlak

bardzo dobry

pocz. XX w.

tak

2.

Limanowa

Limanowa

limanowski

koźlak

b.d.

b.d.

tak

3.

Lipinki

Gorlice

gorlicki

nieznany

bardzo dobry

1938 r.

b.d.

4.

Ropa

Ropa

gorlicki

koźlak

bardzo dobry

b.d.

b.d.

5.

Ropa

Ropa

gorlicki

paltrak

bardzo dobry

b.d.

b.d.

6.

Ropa

Ropa

gorlicki

wiatrak turbinowy

bardzo dobry

b.d.

b.d.

Województwo mazowieckie

Lp.

Miejscowość

Gmina

Powiat

Typ wiatraka

Stan

Budowa

Zabytek

1.

Bielany

Bielany

sokołowski

holender drewniany

b.d.

przed 1930 r.

nie

2.

Bielsk

Bielsk

płocki

koźlak

b.d.

1872 r.

b.d.

3.

Boby

Pułtusk

pułtuski

koźlak

b.d.

b.d.

b.d.

4.

Brok

Brok

ostrowski

holender drewniany

bardzo dobry

b.d.

b.d.

5.

Brok

Brok

ostrowski

koźlak

bardzo dobry

b.d.

b.d.

6.

Ceranów

Ceranów

sokołowski

koźlak

b.d.

pocz. XX w.

tak

7.

Chełstowo

Radzanowo

płocki

koźlak

b.d.

1 poł. XIX w.

b.d.

8.

Chlebczyn

Sarnaki

łosicki

koźlak

b.d.

kon. XIX w.

b.d.

9.

Chłopków

Platerów

łosicki

koźlak

zniszczony

1933 r.

b.d.

10.

Chromin

Borowie

garwoliński

koźlak

b.d.

1868 r.

b.d.

11.

Chrostowo

Czernice Borowe

przasnyski

koźlak

ruina

1872 r.

b.d.

12.

Chybów

Sarnaki

łosicki

koźlak

b.d.

b.d.

b.d.

13.

Cieńsza

Zatory

pułtuski

holender drewniany

ruina

kon. XIX w.

tak

14.

Drewnowo-Ziemaki

Boguty-Pianki

ostrowski

koźlak

bardzo dobry

b.d.

tak

15.

Gąbin

Gąbin

płocki

paltrak

b.d.

b.d.

tak

16.

Grądy

Sterdyń

sokołowski

koźlak

dobry

1892 r.

b.d.

17.

Hadynów

Olszanka

łosicki

koźlak

ruina

pocz. XX w.

b.d.

18.

Hołowczyce Nowe

Sarnaki

łosicki

koźlak

zniszczony

pocz. XX w.

b.d.

19.

Kleszewo

Pułtusk

pułtuski

koźlak

b.d.

XIX w.

b.d.

20.

Krobów

Grójec

grójecki

koźlak

b.d.

1922 r.

tak

21.

Latowicz

Latowicz

miński

koźlak

b.d.

1839 r.

b.d.

22.

Lemany

Zatory

pułtuski

koźlak

b.d.

1915 r.

b.d.

23.

Linin

Góra Kalwaria

piaseczyński

koźlak

b.d.

1854 r.

b.d.

24.

Lipniki

Łyse

ostrołęcki

koźlak

czynny

XIX w.

b.d.

25.

Lubiesza

Ceranów

sokołowski

koźlak

b.d.

b.d.

b.d.

26.

Lutobrok

Zatory

pułtuski

koźlak

b.d.

1933 r.

b.d.

27.

Mierzwice Starek

Sarnaki

łosicki

paltrak

b.d.

2 p. XIX w.

b.d.

28.

Nowa Sucha

Grębków

węgrowski

holender drewniany

bardzo dobry

b.d.

tak

29.

Nowe Litewniki

Sarnaki

łosicki

koźlak

b.d.

b.d.

b.d.

30.

Nowe Wypychy

Somianka

wyszkowski

nieznany

b.d.

b.d.

b.d.

31.

Olszanka

Puszcza Mariańska

żyrardowski

holender murowany

b.d.

ok. 1900 r.

b.d.

32.

Ostromęczyn

Platerów

łosicki

koźlak

zniszczony

1920 r.

b.d.

33.

Ożumiech

Krzynowłoga Mała

przasnyski

koźlak

ruina

1880 r.

b.d.

34.

Parysów

Parysów

garwoliński

koźlak

zniszczony

kon. XIX w.

tak

35.

Petrykozy

Żabia Wola

grodziski

koźlak

bardzo dobry

1830 r.

b.d.

36.

Pniewo-Kolonia

Zatory

pułtuski

koźlak

zniszczony

1933 r.

b.d.

37.

Radom

Radom

Radom

holender drewniany

bardzo dobry

b.d.

b.d.

38.

Radom

Radom

Radom

koźlak

bardzo dobry

b.d.

b.d.

39.

Rytele-Olechny

Ceranów

sokołowski

koźlak

b.d.

ok. 1938 r.

b.d.

40.

Sawice-Bronisze

Repki

sokołowski

koźlak

b.d.

1900 r.

b.d.

41.

Sierpc

Sierpc

sierpecki

koźlak

dobry

XVIII w.

tak

42.

Sobienie Kiełczewskie

Sobienie-Jeziory

otwocki

koźlak

b.d.

1838 r.

tak

43.

Stare Hołowczyce

Sarnaki

łosicki

koźlak

b.d.

pocz. XX w.

b.d.

44.

Staroźreby

Staroźreby

płocki

koźlak

b.d.

1927 r.

b.d.

45.

Suwin

Somianka

wyszkowski

koźlak

b.d.

1880 r.

b.d.

46.

Terlików

Sarnaki

łosicki

koźlak

ruina

b.d.

b.d.

47.

Tyszki-Gostery

Czerwin

ostrołęcki

holender murowany

ruina

1933 r.

b.d.

48.

Wyrozęby-Konaty

Repki

sokołowski

koźlak

zniszczony

b.d.

b.d.

49.

Zembrów

Sabnie

sokołowski

koźlak (3)

b.d.

b.d.

b.d.

Województwo opolskie

Lp.

Miejscowość

Gmina

Powiat

Typ wiatraka

Stan

Budowa

Zabytek

1.

Chróścina

Dąbrowa

opolski

koźlak

ruina

poł. XIX w.

b.d.

2.

Grodków

Grodków

brzeski

holender murowany

dobry

XIX w.

b.d.

3.

Kadłubieca

Leśnica

strzelecki

holender murowany

ruina

XIX w.

tak

4.

Kopanie

Skarbimierz

brzeski

holender murowany

ruina

b.d.

nie

5.

Łowkowice

Strzeleczki

krapkowicki

holender murowany

bardzo dobry

1868 r.

nie

6.

Opole-Bierkowice

Opole

Opole

koźlak

b.d.

XIX w.

b.d.

7.

Stare Siołkowice

Popielów

opolski

koźlak

ruina

b.d.

b.d.

8.

Stare Siołkowice

Popielów

opolski

paltrak (2)

b.d.

XIX w.

b.d.

9.

Wysoka

Leśnica

strzelecki

holender murowany

ruina

poł. XIX w.

tak

Województwo podkarpackie

Lp.

Miejscowość

Gmina

Powiat

Typ wiatraka

Stan

Budowa

Zabytek

1.

Kolbuszowa

Kolbuszowa

kolbuszowski

paltrak

bardzo dobry

1934 r.

tak

2.

Kolbuszowa

Kolbuszowa

kolbuszowski

holender drewniany

bardzo dobry

1936 r.

tak

3.

Kolbuszowa

Kolbuszowa

kolbuszowski

koźlak

bardzo dobry

ok. 1910 r.

tak

4.

Kolbuszowa

Kolbuszowa

kolbuszowski

koźlak

bardzo dobry

kon. XIX w.

tak

5.

Kolbuszowa

Kolbuszowa

kolbuszowski

koźlak

bardzo dobry

lata 20. XX w.

tak

6.

Kolbuszowa

Kolbuszowa

kolbuszowski

holender drewniany

bardzo dobry

1939 r.

tak

7.

Kolbuszowa

Kolbuszowa

kolbuszowski

koźlak

bardzo dobry

1935 r.

tak

8.

Markowa

Markowa

łańcucki

koźlak

bardzo dobry

1946 r.

tak

9.

Sanok

Sanok

sanocki

koźlak

bardzo dobry

1926 r.

tak

10.

Sanok

Sanok

sanocki

paltrak

bardzo dobry

1902 r.

tak

11.

Sanok

Sanok

sanocki

paltrak

bardzo dobry

1923 r.

tak

12.

Trzciana

Czermin

mielecki

koźlak

dobry

1889 r.

b.d.

13.

Wola Czudecka

Czudec

strzyżowski

nieznany

dobry

b.d.

b.d.

14.

Zyndranowa

Dukla

krośnieński

nieznany

b.d.

b.d.

b.d.

Województwo podlaskie

Lp.

Miejscowość

Gmina

Powiat

Typ wiatraka

Stan

Budowa

Zabytek

1.

Aulakowszczyzna

Korycin

sokólski

holender drewniany

zniszczony

1930 r.

tak

2.

Baranki

Juchnowiec Kościelny

białostocki

koźlak

ruina

b.d.

b.d.

3.

Białousy

Janów

sokólski

holender drewniany

ruina

ok. 1880 r.

b.d.

4.

Białowieża

Białowieża

hajnowski

koźlak

bardzo dobry

1925 r.

tak

5.

Białowieża

Białowieża

hajnowski

koźlak

b.d.

1930 r.

b.d.

6.

Białystok

Białystok

Białystok

koźlak

bardzo dobry

1836 r.

tak

7.

Białystok

Białystok

Białystok

koźlak

bardzo dobry

b.d.

b.d.

8.

Bondary

Michałowo

białostocki

holender drewniany

b.d.

b.d.

b.d.

9.

Brzozowo Chrzczony

Poświętne

białostocki

koźlak

dobry

1875 r.

tak

10.

Chmielewszczyzna

Szudziałowo

sokólski

holender drewniany

ruina

ok. 1910 r.

b.d.

11.

Ciechanowiec

Ciechanowiec

wysokomazowiecki

koźlak

bardzo dobry

l. 1945-46

tak

12.

Czarna Cerkiewna

Grodzisk

siemiatycki

koźlak

b.d.

kon. XIX w.

b.d.

13.

Czerwonka

Suchowola

sokólski

koźlak

b.d.

1939 r.

b.d.

14.

Czyżyki

Hajnówka

hajnowski

holender drewniany

b.d.

1933 r.

b.d.

15.

Czyżyki

Hajnówka

hajnowski

koźlak (2)

b.d.

l. 20. XX w.

b.d.

16.

Dąbrowa Białostocka

Dąbrowa Białostocka

sokólski

holender murowany

ruina

1924 r.

b.d.

17.

Dąbrowa Łazy

Szepietowo

wysokomazowiecki

koźlak

bardzo dobry

p. XX w.

tak

18.

Długołęka

Krypno

moniecki

koźlak

dobry

b.d.

nie

19.

Dolistowo St.-Kolonia

Jaświły

moniecki

holender drewniany

zniszczony

b.d.

nie

20.

Dolistowo Stare

Jaświły

moniecki

holender drewniany

dobry

poł. XIX w.

nie

21.

Doliwy

Przytuły

łomżyński

holender murowany

zniszczony

XIX/XX w.

b.d.

22.

Dryga

Suchowola

sokólski

holender drewniany

b.d.

1900 r.

b.d.

23.

Dzięciołowo

Jaświły

moniecki

holender drewniany

dobry

p. XX w.

b.d.

24.

Dzięciołowo

Jaświły

moniecki

paltrak

b.d.

p. XX w.

b.d.

25.

Gajowniki

Choroszcz

białostocki

paltrak

zniszczony

1928 r.

b.d.

26.

Grabowiec

Dubicze Cerkiewne

hajnowski

koźlak

dobry

1941 r.

b.d.

27.

Grodzisk

Suchowola

sokólski

holender drewniany

ruina

XIX w.

b.d.

28.

Jaczno

Dąbrowa Białostocka

sokólski

holender drewniany

b.d.

1923 r.

b.d.

29.

Janowo

Kolno

kolneński

holender murowany

dobry

1922 r.

b.d.

30.

Juchnowiec Dolny

Juchnowiec Kościelny

białostocki

koźlak

b.d.

1946 r.

b.d.

31.

Kalinówka Kościelna

Knyszyn

moniecki

paltrak

dobry

1924 r.

b.d.

32.

Koryciski

Dubicze Cerkiewne

hajnowski

holender drewniany

dobry

1948 r.

tak

33.

Koźliki

Narew

hajnowski

koźlak

dobry

b.d.

tak

34.

Krugło

Dąbrowa Białostocka

sokólski

koźlak

b.d.

1949 r.

b.d.

35.

Kruszewo

Choroszcz

białostocki

holender murowany

ruina

1936 r.

nie

36.

Krywiatycze

Orla

bielski

koźlak

b.d.

1928 r.

b.d.

37.

Krzywa

Suchowola

sokólski

holender murowany

dobry

1920 r.

b.d.

38.

Lachowo

Kolno

kolneński

holender murowany

b.d.

l. 20. XX w.

b.d.

39.

Maciejkowa Góra

Michałowo

białostocki

koźlak

b.d.

1907 r.

b.d.

40.

Malawicze Dolne

Sokółka

sokólski

koźlak

b.d.

1934 r.

b.d.

41.

Malawicze Dolne

Sokółka

sokólski

paltrak

zniszczony

1946 r.

b.d.

42.

Marchelówka

Janów

sokólski

holender drewniany

zniszczony

1946 r.

b.d.

43.

Minkowce

Szudziałowo

sokólski

wiatrak sokólski

zniszczony

1910 r.

b.d.

44.

Nowinka

Szudziałowo

sokólski

koźlak

b.d.

1944 r.

b.d.

45.

Nowogród

Nowogród

łomżyński

koźlak

bardzo dobry

1922 r.

tak

46.

Nowy Dwór

Nowy Dwór

sokólski

holender drewniany

b.d.

1932 r.

b.d.

47.

Olszanica

Wyszki

bielski

koźlak

b.d.

1946 r.

b.d.

48.

Olszyna

Hajnówka

hajnowski

holender drewniany

b.d.

1946 r.

b.d.

49.

Orla

Orla

bielski

holender drewniany

b.d.

p. XX w.

b.d.

50.

Orzeszkowo

Hajnówka

hajnowski

koźlak

b.d.

1899 r.

b.d.

51.

Osowicze

Wasilków

białostocki

holender drewniany

b.d.

1922 r.

tak

52.

Pomigacze

Turośń Kościelna

białostocki

koźlak

bardzo dobry

b.d.

b.d.

53.

Sadowo

Dąbrowa Białostocka

sokólski

koźlak

b.d.

1925 r.

b.d.

54.

Siemiatycze

Siemiatycze

siemiatycki

holender drewniany

ruina

b.d.

nie

55.

Sikory

Mońki

moniecki

paltrak

b.d.

1928 r.

b.d.

56.

Sitkowo

Janów

sokólski

holender drewniany

b.d.

p. XX w.

b.d.

57.

Stara Kamienna

Dąbrowa Białostocka

sokólski

holender drewniany

ruina

ok. 1910 r.

b.d.

58.

Stare Topczewo

Wyszki

bielski

koźlak

b.d.

1902 r.

b.d.

59.

Stawiski

Stawiski

kolneński

holender murowany

dobry

1905 r.

b.d.

60.

Stryki

Bielsk Podlaski

bielski

holender drewniany

b.d.

1939 r.

b.d.

61.

Studzianki

Wasilków

białostocki

holender drewniany

bardzo dobry

1922 r.

b.d.

62.

Stupniki

Bielsk Podlaski

bielski

koźlak

b.d.

1900 r.

b.d.

63.

Suchowola

Suchowola

sokólski

holender murowany

b.d.

1906 r.

b.d.

64.

Szaciłówka

Korycin

sokólski

holender drewniany

zniszczony

1936 r.

tak

65.

Szczęsnowicze

Szudziałowo

sokólski

wiatrak sokólski

bardzo dobry

1946 r.

b.d.

66.

Szernie

Orla

bielski

paltrak

b.d.

ok. 1945 r.

b.d.

67.

Szpakowo

Jaświły

moniecki

koźlak

b.d.

1868 r.

b.d.

68.

Tokary

Mielnik

siemiatycki

koźlak

ruina

b.d.

b.d.

69.

Topoczewo

Wyszki

bielski

koźlak

b.d.

1900 r.

b.d.

70.

Turośl

Turośl

kolneński

koźlak

dobry

b.d.

tak

71.

Turośń Dolna

Turośń Kościelna

białostocki

holender drewniany

dobry

1920 r.

b.d.

72.

Tykocin

Tykocin

białostocki

koźlak

bardzo dobry

1887 r.

tak

73.

Tyszki-Wądołowo

Kolno

kolneński

koźlak

ruina

b.d.

b.d.

74.

Wojnowce

Szudziałowo

sokólski

wiatrak sokólski

ruina

1948 r.

b.d.

75.

Wojnówka

Dubicze Cerkiewne

hajnowski

koźlak

b.d.

l. 1933-34

b.d.

76.

Wojtachy

Korycin

sokólski

koźlak

b.d.

1924 r.

b.d.

77.

Zabiele

Jaświły

moniecki

holender drewniany

dobry

1924 r.

b.d.

78.

Zagórze

Korycin

sokólski

paltrak

zniszczony

1948 r.

b.d.

79.

Zaśpicze

Sokółka

sokólski

paltrak (2)

b.d.

ok. 1918 r.

b.d.

80.

Zimnochy-Świechy

Suraż

białostocki

koźlak

b.d.

p. XX w.

b.d.

Województwo pomorskie

Lp.

Miejscowość

Gmina

Powiat

Typ wiatraka

Stan

Budowa

Zabytek

1.

Ankamaty

Dzierzgoń

sztumski

holender murowany

ruina

2 poł. XIX w.

nie

2.

Budzisz

Dzierzgoń

sztumski

holender murowany

ruina

2 poł. XIX w.

nie

3.

Drewnica

Stegna

nowodworski

koźlak

bardzo dobry

XVIII w.

b.d.

4.

Jeżewnica

Osiek

starogardzki

koźlak

dobry

1876 r.

b.d.

5.

Palczewo

Ostaszewo

nowodworski

holender drewniany

zniszczony

pocz. XIX w.

tak

6.

Piaseczno

Gniew

tczewski

holender murowany

dobry

1889 r.

b.d.

7.

Pszczółki

Pszczółki

gdański

holender drewniany

dobry

XIX w.

nie

8.

Pużyce

Łęczyce

wejherowski

holender murowany

ruina

kon. XIX w.

nie

9.

Tczew

Tczew

tczewski

holender drewniany

dobry

1806 r.

tak

10.

Wdzydze Kiszewskie

Kościerzyna

kościerski

koźlak

bardzo dobry

1876 r.

tak

11.

Wdzydze Kiszewskie

Kościerzyna

kościerski

holender drewniany

bardzo dobry

1876 r.

tak

12.

Zdrzewno

Wicko

lęborski

holender murowany

zniszczony

1765 r.

tak

Województwo śląskie

Lp.

Miejscowość

Gmina

Powiat

Typ wiatraka

Stan

Budowa

Zabytek

1.

Chorzów

Chorzów

Chorzów

koźlak

bardzo dobry

XVIII w.

tak

2.

Soborzyce

Dąbrowa Zielona

częstochowski

holender murowany

ruina

1923 r.

nie

Województwo świętokrzyskie

Lp.

Miejscowość

Gmina

Powiat

Typ wiatraka

Stan

Budowa

Zabytek

1.

Dębno

Nowa Słupia

kielecki

koźlak

b.d.

1880 r.

tak

2.

Krasocin

Krasocin

włoszczowski

holender murowany

zniszczony

poł. XIX w.

tak

3.

Szwarszowice

Bodziechów

ostrowiecki

holender murowany

dobry

XIX w.

nie

4.

Tokarnia

Chęciny

kielecki

holender drewniany

bardzo dobry

1913 r.

tak

5.

Tokarnia

Chęciny

kielecki

holender drewniany

bardzo dobry

1931 r.

tak

6.

Tokarnia

Chęciny

kielecki

koźlak

dobry

1917 r.

tak

7.

Tokarnia

Chęciny

kielecki

koźlak

bardzo dobry

b.d.

tak

Województwo warmińsko-mazurskie

Lp.

Miejscowość

Gmina

Powiat

Typ wiatraka

Stan

Budowa

Zabytek

1.

Bęsia

Kolno

olsztyński

holender murowany

dobry

1810 r.

nie

2.

Grabowo

Mrągowo

mrągowski

paltrak

b.d.

XIX w.

b.d.

3.

Grądzkie

Wydminy

giżycki

holender murowany

ruina

kon. XIX w.

b.d.

4.

Jabłonowo

Płośnica

działdowski

koźlak

b.d.

2 poł. XIX w.

b.d.

5.

Jędrychowo

Sorkwity

mrągowski

holender drewniany

b.d.

XIX w.

b.d.

6.

Jora Mała

Mikołajki

mrągowski

koźlak

b.d.

b.d.

b.d.

7.

Lepno

Rychliki

elbląski

holender murowany

zniszczony

poł. XIX w.

b.d.

8.

Łąkorz

Biskupiec

nowomiejski

holender murowany

bardzo dobry

kon. XIX w.

nie

9.

Łęcze

Tolkmicko

elbląski

holender murowany

ruina

1885 r.

b.d.

10.

Naterki

Gietrzwałd

olsztyński

koźlak

bardzo dobry

1899 r.

nie

11.

Nowe Guty

Orzysz

piski

holender drewniany

rekonstrukcja

XVIII w.

nie

12.

Olsztynek

Olsztynek

olsztyński

holender drewniany

bardzo dobry

2 poł. XIX w.

tak

13.

Olsztynek

Olsztynek

olsztyński

paltrak

bardzo dobry

XVIII/XIX w.

kopia

14.

Olsztynek

Olsztynek

olsztyński

paltrak

bardzo dobry

2 poł. XIX w.

tak

15.

Olsztynek

Olsztynek

olsztyński

koźlak

bardzo dobry

1773 r.

tak

16.

Rostki

Pisz

piski

holender murowany

b.d.

pocz. XX w.

b.d.

17.

Ruska Wieś

Mrągowo

mrągowski

paltrak

b.d.

2 poł. XIX w.

b.d.

18.

Ruś

Stawiguda

olsztyński

holender murowany

b.d.

b.d.

b.d.

19.

Ryn

Ryn

giżycki

holender murowany

dobry

1873 r.

tak

20.

Silice

Purda

olsztyński

holender murowany

b.d.

l. 1840-50

b.d.

21.

Stara Różanka

Kętrzyn

kętrzyński

holender murowany

bardzo dobry

1863 r.

nie

22.

Sterławki Wielkie

Giżycko

giżycki

holender drewniany

dobry

2 poł. XIX w.

b.d.

23.

Zalec

Mrągowo

mrągowski

holender drewniany

b.d.

XIX w.

b.d.

24.

Zgon

Piecki

mrągowski

wiatrak do pompowania wody

b.d.

b.d.

b.d.

25.

Zielonka Pasłęcka

Pasłęk

elbląski

holender murowany

ruina

1880 r.

nie

Województwo wielkopolskie

Lp.

Miejscowość

Gmina

Powiat

Typ wiatraka

Stan

Budowa

Zabytek

1.

Barchlin

Przemęt

wolsztyński

koźlak

ruina

1824 r.

tak

2.

Barchlin

Przemęt

wolsztyński

koźlak

dobry

b.d.

tak

3.

Bieżyń

Krzywiń

kościański

koźlak

ruina

1844 r.

tak

4.

Błotnica

Przemęt

wolsztyński

koźlak

zniszczony

1809 r.

tak

5.

Bodzewo

Piaski

gostyński

koźlak

b.d.

1760 r.

tak

6.

Borucin

Pleszew

pleszewski

koźlak

ruina

1837 r.

b.d.

7.

Boruja Kościelna

Nowy Tomyśl

nowotomyski

koźlak

dobry

1755 r

b.d.

8.

Bracholin

Wągrowiec

wągrowiecki

holender murowany

dobry

2 poł. XIX w.

tak

9.

Braciszewo

Gniezno

gnieźnieński

koźlak

zniszczony

1820 r.

b.d.

10.

Brenno

Wijewo

leszczyński

koźlak

zniszczony

1676 r.

tak

11.

Brenno

Wijewo

leszczyński

koźlak

zniszczony

1794 r.

tak

12.

Brońsko

Śmigiel

kościański

koźlak

b.d.

1889 r.

b.d.

13.

Budzisław Kościelny

Kleczew

koniński

koźlak

b.d.

1858 r.

tak

14.

Budzyń

Budzyń

chodzieski

paltrak

zniszczony

XVIII/XIX w.

b.d.

15.

Bukówiec Górny

Włoszakowice

leszczyński

koźlak (3)

b.d.

pocz. XIX w.

b.d.

16.

Bugaj

Pobiedziska

poznański

koźlak

dobry

1840 r.

tak

17.

Ciążeń

Lądek

słupecki

koźlak

b.d.

pocz. XIX w.

tak

18.

Czerlejno

Kostrzyn

poznański

koźlak

b.d.

XIX w.

tak

19.

Czerniejewo

Czerniejewo

gnieźnieński

koźlak

ruina

1714 r.

b.d.

20.

Daszewice

Mosina

poznański

koźlak

zniszczony

1873 r.

tak

21.

Dąbcze

Rydzyna

leszczyński

koźlak

b.d.

1766 r.

tak

22.

Dębe

Lubasz

czarnkowsko-
trzcianecki

koźlak

ruina

XIX w.

tak

23.

Dobra Nadzieja

Pleszew

pleszewski

koźlak

b.d.

1884 r.

tak

24.

Dolne Grądy

Pyzdry

wrzesiński

koźlak

zniszczony

1780 r.

tak

25.

Dolsk

Dolsk

śremski

koźlak

zniszczony

1 poł. XIX w.

tak

26.

Domachowo

Krobia

gostyński

koźlak

zniszczony

1741 r.

tak

27.

Dominice

Włoszakowice

leszczyński

koźlak

bardzo dobry

1741 r.

b.d.

28.

Dziekanowice

Łubowo

gnieźnieński

koźlak

bardzo dobry

1585 r.

tak

29.

Dziekanowice

Łubowo

gnieźnieński

paltrak

bardzo dobry

1887 r.

tak

30.

Dziekanowice

Łubowo

gnieźnieński

koźlak

bardzo dobry

1801 r.

tak

31.

Dziekanowice

Łubowo

gnieźnieński

holender murowany

bardzo dobry

1810 r.

tak

32.

Dzierzbotki

Kawęczyn

turecki

koźlak

b.d.

1868 r.

tak

33.

Dzierzążenko

Złotów

złotowski

holender murowany

zniszczony

XIX w.

tak

34.

Dzierżnica

Dominowo

średzki

koźlak

zniszczony

1884 r.

tak

35.

Folwark

Witkowo

gnieźnieński

koźlak

b.d.

XIX w.

tak

36.

Gołaszyn

Bojanowo

rawicki

koźlak

zniszczony

b.d.

b.d.

37.

Gosławice

Konin

koniński

koźlak

dobry

kon. XIX w.

tak

38.

Górsko

Przemęt

wolsztyński

koźlak

b.d.

XIX w.

tak

39.

Grabonóg

Piaski

gostyński

koźlak

b.d.

b.d.

b.d.

40.

Granówko

Granowo

poznański

koźlak

ruina

XIX w.

nie

41.

Grądy Górne

Pyzdry

wrzesiński

koźlak

b.d.

kon. XIX w.

b.d.

42.

Grotniki

Włoszakowice

leszczyński

koźlak

zniszczony

XVIII w.

b.d.

43.

Gryżyna

Kościan

kościański

koźlak

b.d.

1585 r.

tak

44.

Gumienice

Pogorzela

gostyński

paltrak

b.d.

XIX w.

tak

45.

Izbice

Rawicz

rawicki

koźlak

b.d.

b.d.

tak

46.

Jabłonna

Władysławów

turecki

koźlak

b.d.

b.d.

b.d.

47.

Jankowo Dolne

Gniezno

gnieźnieński

holender murowany

ruina

1896 r.

tak

48.

Jerka

Krzywiń

kościański

koźlak

dobry

poł. XVIII w.

tak

49.

Kaczanowo

Września

wrzesiński

koźlak

b.d.

XIX w.

b.d.

50.

Kałkowskie

Sośnie

ostrowski

paltrak

b.d.

1900 r.

tak

51.

Kamionka

Witkowo

gnieźnieński

koźlak

b.d.

XIX w.

b.d.

52.

Kaszczor

Przemęt

wolsztyński

koźlak

zniszczony

1761 r.

tak

53.

Kaszczor

Przemęt

wolsztyński

koźlak

dobry

1859 r.

tak

54.

Kawczyn

Kościan

kościański

koźlak

dobry

1805 r.

nie

55.

Kębłowo

Wolsztyn

wolsztyński

koźlak

b.d.

1789 r.

tak

56.

Kędzierzyn

Niechanowo

gnieźnieński

paltrak

bardzo dobry

1887 r.

b.d.

57.

Kluczewo

Przemęt

wolsztyński

koźlak

dobry

XIX w.

tak

58.

Kołacin

Książ Wlkp.

śremski

koźlak

zniszczony

1770 r.

b.d.

59.

Kołaczkowo

Kołaczkowo

wrzesiński

koźlak

zniszczony

1797 r.

nie

60.

Komorze Przybysławskie

Żerków

jarociński

koźlak

ruina

b.d.

nie

61.

Koszuty

Środa Wlkp.

średzki

koźlak (3)

zniszczony

XVIII w.

b.d.

62.

Kościan

Kościan

kościański

koźlak

bardzo dobry

1714 r.

nie

63.

Kościan

Kościan

kościański

koźlak

dobry

b.d.

nie

64.

Kościan

Kościan

kościański

koźlak

dobry

b.d.

nie

65.

Kościelec Kaliski

Mycielin

kaliski

koźlak

zniszczony

kon. XIX w.

b.d.

66.

Kowalewo-Opactwo

Słupca

słupecki

koźlak

b.d.

2 poł. XIX w.

b.d.

67.

Koźmin Wielkopolski

Koźmin Wlkp.

krotoszyński

koźlak

b.d.

1868 r.

tak

68.

Krajewice

Gostyń

gostyński

koźlak

ruina

XVII w.

tak

69.

Krzywiń

Krzywiń

kościański

koźlak

ruina

1670 r.

tak

70.

Krzywosądów

Gołuchów

pleszewski

koźlak

zniszczony

1883 r.

b.d.

71.

Lednogóra

Łubowo

gnieźnieński

koźlak

bardzo dobry

b.d.

b.d.

72.

Leszno

Leszno

Leszno

koźlak (2)

b.d.

p. XVIII w.

tak

73.

Licheń Stary

Ślesin

koniński

koźlak

b.d.

1 poł. XIX w.

tak

74.

Lipowiec

Koźmin Wlkp.

krotoszyński

koźlak

b.d.

XIX w.

tak

75.

Łagowo

Krzywiń

kościański

koźlak

zniszczony

1819 r.

tak

76.

Łuszczanów

Jarocin

jarociński

koźlak

zniszczony

2 poł. XIX w.

b.d.

77.

Marcewo

Słupca

słupecki

koźlak

b.d.

XIX w.

b.d.

78.

Marcjanów

Kawęczyn

turecki

koźlak

b.d.

XIX w.

tak

79.

Masanów

Sieroszewice

ostrowski

koźlak

b.d.

XIX w.

tak

80.

Mechlin

Śrem

śremski

koźlak

zniszczony

1857 r.

nie

81.

Miejska Górka

Miejska Górka

rawicki

koźlak

dobry

1696 r.

tak

82.

Mierzewo

Niechanowo

gnieźnieński

koźlak

bardzo dobry

1801 r.

tak

83.

Mieszków

Jarocin

jarociński

koźlak

zniszczony

b.d.

nie

84.

Miłaczewek

Malanów

turecki

koźlak

b.d.

1793 r.

tak

85.

Moraczewo

Łubowo

gnieźnieński

koźlak (3)

bardzo dobry

XIX w.

tak

86.

Mrowino

Rokietnica

poznański

koźlak

ruina

b.d.

nie

87.

Olszowa

Kępno

kępiński

koźlak

b.d.

1790 r.

tak

88.

Opalenica

Opalenica

nowotomyski

koźlak

b.d.

kon. XVIII w.

b.d.

89.

Orkowo

Śrem

śremski

koźlak

bardzo dobry

1 poł. XIX w.

tak

90.

Osieczna

Osieczna

leszczyński

koźlak

dobry

1761 r.

tak

91.

Osieczna

Osieczna

leszczyński

koźlak (2)

b.d.

XVIII w.

tak

92.

Osiek n/Notecią

Wyrzysk

pilski

koźlak

bardzo dobry

1865 r.

tak

93.

Osiek n/Notecią

Wyrzysk

pilski

paltrak

bardzo dobry

2 poł. XIX w.

tak

94.

Osiek n/Notecią

Wyrzysk

pilski

holender drewniany

bardzo dobry

l. 90. XIX w.

b.d.

95.

Pępowo

Pępowo

gostyński

koźlak

dobry

XVIII w.

tak

96.

Piaski

Witkowo

gnieźnieński

koźlak

b.d.

b.d.

b.d.

97.

Pietrzyków Kolonia

Pyzdry

wrzesiński

koźlak

ruina

XIX w.

b.d.

98.

Piotrowo

Ryczywół

obornicki

paltrak

b.d.

1875 r.

tak

99.

Pogorzela

Pogorzela

gostyński

koźlak

zniszczony

1870 r.

b.d.

100.

Posoka

Przykona

turecki

koźlak

b.d.

XIX w.

b.d.

101.

Powidz

Powidz

słupecki

koźlak

b.d.

XIX w.

b.d.

102.

Poznań

Poznań

Poznań

wiatrak nawadniający

zniszczony

b.d.

b.d.

103.

Przykona

Przykona

turecki

koźlak

b.d.

b.d.

b.d.

104.

Pysząca

Śrem

śremski

koźlak

ruina

b.d.

nie

105.

Pyzdry

Pyzdry

wrzesiński

koźlak

ruina

XIX w.

nie

106.

Pyzdry

Pyzdry

wrzesiński

koźlak

ruina

b.d.

b.d.

107.

Pyzdry

Pyzdry

wrzesiński

holender murowany

dobry

1903 r.

tak

108.

Racot

Kościan

kościański

koźlak

ruina

XVIII w.

nie

109.

Radomierz

Przemęt

wolsztyński

koźlak

b.d.

1809 r.

tak

110.

Rataje

Pyzdry

wrzesiński

koźlak

zniszczony

XIX w.

b.d.

111.

Rawicz-Sarnowa

Rawicz

rawicki

koźlak

bardzo dobry

XIX w.

tak

112.

Rdutów

Chodów

kolski

koźlak

b.d.

XVIII w.

tak

113.

Rogierówko

Rokietnica

poznański

holender drewniany

bardzo dobry

1905 r.

tak

114.

Rokutów

Pleszew

pleszewski

koźlak

b.d.

XIX w.

b.d.

115.

Rudniki

Opalenica

nowotomyski

koźlak

zniszczony

1815 r.

tak

116.

Rybitwy

Łubowo

gnieźnieński

koźlak

bardzo dobry

kon. XIX w.

tak

117.

Rychwał

Rychwał

koniński

koźlak

b.d.

poł. XIX w.

tak

118.

Rydzyna

Rydzyna

leszczyński

koźlak

bardzo dobry

poł. XVIII w.

tak

119.

Samarzewo

Lądek

słupecki

koźlak

zniszczony

XVIII w.

b.d.

120.

Samarzewo

Lądek

słupecki

koźlak

ruina

b.d.

nie

121.

Sączkowo

Przemęt

wolsztyński

koźlak

ruina

1 poł. XIX w.

tak

122.

Sędziwojewo

Września

wrzesiński

koźlak

b.d.

1821 r.

tak

123.

Siekowo

Przemęt

wolsztyński

koźlak

b.d.

1877 r.

tak

124.

Siekówko

Przemęt

wolsztyński

koźlak

b.d.

1771 r.

tak

125.

Sołeczno

Września

wrzesiński

koźlak

b.d.

1844 r.

tak

126.

Sowina Błotna

Pleszew

pleszewski

koźlak

b.d.

b.d.

b.d.

127.

Sowy

Pakosław

rawicki

koźlak

bardzo dobry

XIX w.

b.d.

128.

Stanisława

Kawęczyn

turecki

koźlak

b.d.

b.d.

b.d.

129.

Starkowo

Przemęt

wolsztyński

koźlak

zniszczony

XVIII w.

b.d.

130.

Stary Kobylin

Kobylin

krotoszyński

koźlak

b.d.

1877 r.

b.d.

131.

Strzyżewo Paczkowe

Gniezno

gnieźnieński

koźlak

zniszczony

kon. XIX w.

b.d.

132.

Sulmierzyce

Sulmierzyce

krotoszyński

koźlak

dobry

1795 r.

tak

133.

Swadzim

Tarnowo Podgórne

poznański

koźlak

b.d.

1896 r.

b.d.

134.

Śmigiel

Śmigiel

kościański

koźlak

dobry

1726 r.

nie

135.

Śmigiel

Śmigiel

kościański

koźlak

dobry

XVII w.

nie

136.

Śniaty

Wielichowo

grodziski

koźlak

zniszczony

1764 r.

nie

137.

Średnica

Czarnków

czarnkowsko-
trzcianecki

koźlak

dobry

b.d.

b.d.

138.

Świerczyna

Osieczna

leszczyński

koźlak

dobry

XVIII w.

tak

139.

Święciechowa

Święciechowa

leszczyński

koźlak

b.d.

1878 r.

b.d.

140.

Święta

Złotów

złotowski

holender murowany

ruina

1902 r.

nie

141.

Tarnówka

Grzegorzew

kolski

koźlak

b.d.

b.d.

b.d.

142.

Tomaszew

Olszówka

kolski

koźlak

b.d.

XVIII/XIX w.

tak

143.

Trzuskołoń

Niechanowo

gnieźnieński

holender murowany

rekonstrukcja

1810 r.

b.d.

144.

Tuliszków

Tuliszków

turecki

koźlak

b.d.

XIX w.

tak

145.

Tursko

Gołuchów

pleszewski

koźlak

zniszczony

1764 r.

b.d.

146.

Ujazdowo

Włoszakowice

leszczyński

koźlak

b.d.

1890 r.

tak

147.

Wartosław

Wronki

szamotulski

koźlak

ruina

b.d.

b.d.

148.

Wilczyn

Wilczyn

koniński

koźlak

b.d.

1781 r.

b.d.

149.

Wilkowice

Lipno

leszczyński

koźlak

zniszczony

1779 r.

b.d.

150.

Wilkowo Polskie

Wielichowo

grodziski

koźlak

zniszczony

b.d.

b.d.

151.

Wolsztyn

Wolsztyn

wolsztyński

koźlak

bardzo dobry

1603 r.

tak

152.

Żdżenice

Malanów

turecki

koźlak

b.d.

XVIII/XIX w.

tak

153.

Żegocin

Czermin

pleszewski

koźlak

zniszczony

XIX w.

b.d.

154.

Żelice

Wągrowiec

wągrowiecki

koźlak

zniszczony

1878 r.

b.d.

Województwo zachodniopomorskie

Lp.

Miejscowość

Gmina

Powiat

Typ wiatraka

Stan

Budowa

Zabytek

1.

Czarnogłowy

Przybiernów

goleniowski

holender murowany

ruina

b.d.

b.d.

2.

Czernin

Dygowo

kołobrzeski

holender murowany

ruina

b.d.

b.d.

3.

Kapice

Połczyn-Zdrój

świdwiński

holender murowany

ruina

2 poł. XIX w.

b.d.

4.

Kłęby

Golczewo

kamieński

holender murowany

ruina

1865 r.

b.d.

5.

Kowalewice

Darłowo

sławieński

paltrak

zniszczony

XVIII w.

b.d.

6.

Lędzin

Karnice

gryficki

holender murowany

bardzo dobry

1723 r.

tak

7.

Mierzyn

Dobra

policki

koźlak

dobry

ok. 1830 r.

tak

8.

Moryń

Moryń

gryfiński

holender murowany

ruina

kon. XIX w.

b.d.

9.

Myślibórz

Myślibórz

myśliborski

holender murowany

ruina

XIX w.

nie

10.

Nowe Worowo

Ostrowice

drawski

holender murowany

ruina

XIX w.

nie

11.

Nowogródek Pomorski

Nowogródek Pomorski

myśliborski

holender murowany

ruina

XIX w.

b.d.

12.

Ostromice

Wolin

kamieński

holender murowany

ruina

XIX w.

nie

13.

Otoki

Banie

gryfiński

holender murowany

zniszczony

1877 r.

nie

14.

Poradz

Łobez

łobeski

holender murowany

dobry

2 poł. XIX w..

tak

15.

Sułomino

Wolin

kamieński

holender murowany

ruina

2 poł. XIX w.

nie

16.

Szczecin

Szczecin

Szczecin

holender murowany

bardzo dobry

b.d.

nie

17.

Wolin

Wolin

kamieński

holender murowany

zniszczony

1850 r.

nie

HISTORYCZNE TYPY WIATRAKÓW

Koźlak, wiatrak kozłowy – najstarszy i najprymitywniejszy typ wiatraka europejskiego. Pojawił się w XII w. w Belgii, lub Francji, jednak jego przodków należy szukać w VII w. w Chinach i Persji.

Koźlak to obrotowy wiatrak wsparty na konstrukcji z belek zwanej kozłem, z pionowym słupem w środku, stanowiącym oś obrotu zawieszonego na nim młyna w celu przyjęcia przez śmigła zwane też skrzydłami odpowiedniego położenia w stosunku do napędzającego je wiatru. Od XIX w. zamiast drewnianego kozła stosowano też bardziej wytrzymałe konstrukcje murowane z cegły lub kamienia, a później i betonu. Do obracania wiatraka służył drewniany drąg o długości 8-9 m (tzw. łogon lub dyszel) przytwierdzony jednym końcem do belek izbicowych wewnątrz wiatraka drugim oparty na odpowiedniej podpórce. Napęd urządzeń młyńskich odbywał się za pomocą drewnianego wału skrzydłowego i osadzonego na nim koła palecznego, którego średnica dochodziła do 4 m.

Cały koźlak zbudowany był z drewna, a z zewnątrz najczęściej pokrywany gontem. Wiatrak kozłowy posiadał trzy kondygnacje: dolna była wyłączona z użytkowania, jako że była zajęta przez konstrukcję kozła, zaś na kondygnacji środkowej, która zawierała kamienie młyńskie i górnej odbywała się produkcja mąki.

Koźlaki pojawiły się na ziemiach polskich już w XIV w. (najwcześniej w Wielkopolsce i na Kujawach). W wieku XV były stosowane już powszechnie. Bez większych zmian konstrukcyjnych przetrwały aż do drugiej połowy XX w.

Paltrak, wiatrak rolkowy – budowla, której zasadniczą częścią są obracane wiatrem śmigła (skrzydła) poruszające urządzenia służące do mielenia ziarna. Paltrak (podobnie jak koźlak) obracany jest w całości wraz z maszynami na kierunek wiatru. Mechanizm paltraka (maszyna oraz mechanizm obrotu) oraz właściwości mielące (wydajność) są identyczne jak u koźlaka. Paltrak jest jednak konstrukcją solidniejszą i bardziej odporną na silny wiatr. Koźlak podparty jest na jednym słupie utrzymywanym przez kozioł, dlatego stosunkowo łatwo może być wywrócony a osiowy słup nośny złamany. Paltrak oprócz osi obrotu, dodatkowo opiera się na podłożu, całym swoim obwodem, wpuszczonym we wzmocnione żeliwem zagłębienie fundamentu. Obracanie na wiatr wymaga mniejszego wysiłku gdyż na obwodzie, pod spodem, znajdują się stalowe rolki i istnieje możliwość ich smarowania. W nowszych mechanizmach zamiast dyszla i konia, do obracania stosuje się dodatkowy mechanizm wiatrowy umieszczony po przeciwnej stronie skrzydła roboczego.

Holender, wiatrak wieżyczkowy – typ wiatraka charakteryzujący się nieruchomym, masywnym korpusem (zwykle murowanym, na planie koła lub wieloboku), na którym umocowana jest obracana na łożysku bryła dachowa ze śmigłami. Pozwalało to łatwiej dostosować śmigła wiatraka do kierunku wiatru.

Powstanie pierwszych, pojedynczych wiatraków wieżyczkowych z ruchomą częścią dachową jest datowane na koniec XIV w. Ten typ wiatraka powstał ostatecznie w północnej Holandii. Skonstruował go w XVII w. Jan Andriasz Leeghwater. W 1750 r. „holendry” udoskonalone zostały przez Andrew Meikle. Na „czapie” umieścił wiatraczek po przeciwległej stronie w stosunku do dużych skrzydeł. Wiatraczek za pomocą przekładni palecznych (przekładnie zębate wykonane z drewna) regulował samoczynnie ustawienie „czapy” wraz z dużymi śmigłami w stosunku do wiatru. „Czapa” poruszała się na żeliwnych rolkach posuwających się po żeliwnym pierścieniu umocowanym na nieruchomej części wiatraka.

Szybko zaczęto je stosować w większości krajów europejskich. W XVIII w. rozpowszechniły się w Polsce, ale zyskały popularność tylko na zachodnich terytoriach Polski i nigdy nie wyparły tradycyjnych koźlaków.

Wiatrak sokólski – drewniana budowla, której konstrukcja składa się z dwóch zespołów: nieruchomej podstawy i części obrotowej. Cechą charakterystyczną tego typu wiatraków są kamienne fundamenty w kształcie ściętego stożka, stanowiące ich podstawę. Stożek ten zwany kopcem, wykonany z polnych kamieni i cementowo-wapiennej zaprawy, pełnił funkcję podpory obrotowej młyna. W jego osi wmurowany jest słup, na którym wspiera się budowla sięgająca drugiego piętra.

Tak zbudowane wiatraki występują w Polsce na bardzo ograniczonym obszarze (w trójkącie między Sokółką, Kuźnicą Białostocką i Krynkami w województwie podlaskim), dlatego wydzielone zostały w osobną grupę i nazwane wiatrakami „sokólskimi”.

Wiatrak turbinowy (ropski) – typ małego wiatraka z małopolskiej wsi Ropa. Pomysł konstruowania małych wiatraków przywieźli do Ropy w latach 50. XX w. reemigranci ze Stanów Zjednoczonych. Pierwszy wiatrak w Ropie skonstruował miejscowy cieśla i mechanik Józef Jarosz.

Wiatrak zbudowany jest z drewna, pokryty szalowaniem z desek. Koło wietrzne o 24 łopatkach napędza za pomocą koła zębatego pionowe, żelazne „wrzeciono” ukryte w grubej rurze, zakończone kołem pasowym, transmitującym obroty na kamień młyński.

Kanon opracował Roman Henryk Orlicz – Instruktor Krajoznawstwa Polski.

Pobierz załącznik do Regulaminu Odznaki MS Word lub PDF