Książka

Anna Becker-Kulińska
Włodzimierz Łęcki [red.]
Kanon krajoznawczy Polski
Wydawnictwo PTTK „Kraj”
Wydanie 2 poprawione i uzupełnione
Warszawa 2005
ISBN 83-7005-475-7

Do pobrania wersja Plik [pobierz]

I. REGIONY KRAJOZNAWCZE

Granice regionów to granice województw wg stanu na 2000 r.
  • dolnośląskie
  • kujawsko-pomorskie
  • lubelskie
  • lubuskie
  • łódzkie
  • małopolskie
  • mazowieckie
  • opolskie

    		•
  • podkarpackie
  • podlaskie
  • pomorskie
  • śląskie
  • świętokrzyskie
  • warmińsko-mazurskie
  • wielkopolskie
  • zachodniopomorskie

    		•

    II. MIASTA NAJCIEKAWSZE POD WZGLĘDEM KRAJOZNAWCZYM

    Poniżej wymieniono obiekty, których zwiedzenie jest obowiązkowe przy zaliczaniu miasta na OKP. Przyjęto skrótową formę nazw obiektów, tylko w niektórych przypadkach podajemy pełną nazwę obiektu (dotyczy to także dalszej części Kanonu).

    Mapa

    1. Gdańsk

      • Dawne opactwo cystersów w Oliwie (z parkiem),

      • Droga Królewska (zabytki przy ulicach Długiej i Długim Targu),

      • Gmach Poczty Polskiej – Muzeum Poczty i Telekomunikacji,

      • Kościół NMP,

      • Kościół św. Brygidy,

      • Kościół św. Katarzyny (spalony 22 maja 2006 r., ob. w odbudowie),

      • Kościół św. Mikołaja,

      • Miejski Ogród Zoologiczny,

      • Muzeum Archeologiczne,

      • Muzeum Narodowe,

      • Pomnik Poległych Stoczniowców,

      • Twierdza Wisłoujście,

      • Westerplatte,

      • Wycieczka statkiem po porcie,

      • Zespół Trzech Spichrzy – Centralne Muzeum Morskie.

    2. Kraków

      • Barbakan i Brama Floriańska z murami obronnymi,

      • Bronowice, „Ryglówka” – Muzeum Młodej Polski,

      • Cmentarz Rakowicki,

      • Collegium Maius – Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego,

      • Kopiec Kościuszki,

      • Kopiec Piłsudskiego,

      • Kościół, „Arka” w Nowej Hucie-Bieńczycach,

      • Kościół Mariacki,

      • Kościół śś. Piotra i Pawła,

      • Kościół św. Anny,

      • Kościół św. Katarzyny,

      • Planty,

      • Stara Bożnica – Muzeum Judaistyczne,

      • Sukiennice – Galeria Sztuki Polskiej XIX w.,

      • Synagoga i cmentarz Remuh,

      • Teatr im. Juliusza Słowackiego,

      • Tyniec – opactwo Benedyktynów,

      • Wzgórze Wawelskie (katedra, zamek – muzeum, Zbiory Sztuki na Wawelu, Smocza Jama),

      • Zbiory Czartoryskich,

      • Zespół klasztorny Kamedułów na Srebrnej Górze.

    3. Lublin

      • Archikatedra śś. Janów Chrzciciela i Ewangelisty,

      • Cmentarz przy ul. Lipowej,

      • Dawny hitlerowski obóz koncentracyjny „Majdanek”,

      • Katolicki Uniwersytet Lubelski,

      • Muzeum Wsi lubelskiej w Sławinku,

      • Ogród Botaniczny Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej,

      • Plac Litewski,

      • Rynek Starego Miasta,

      • Wzgórze zamkowe (Muzeum Lubelskie i kaplica Św. Trójcy),

      • Zespół klasztorny Dominikanów.

    4. Poznań

      • Bazylika archikatedralna śś. Piotra i Pawła,

      • Cytadela,

      • Góra Przemysła,

      • Hala Arena,

      • Jezioro Maltańskie,

      • Kościół farny św. Stanisława,

      • Kościół Nawiedzenia NMP na Ratajach,

      • Kościół św. Jana Jerozolimskiego,

      • Muzeum Instrumentów Muzycznych,

      • Muzeum Narodowe (centrala),

      • Nowy Ogród Zoologiczny,

      • Palmiarnia,

      • Plac Adama Mickiewicza,

      • Ratusz – Muzeum Historii Miasta,

      • Wzgórze św. Wojciecha.

    5. Przemyśl

      • Archikatedra Wniebowzięcia NMP i św. Jana Chrzciciela,

      • Katedra bizantyjsko-ukraińska,

      • Kopiec Tatarski,

      • Kościół św. Teresy,

      • Muzeum Archidiecezjalne,

      • Wzgórze zamkowe,

      • Zespół cmentarzy z I i II wojny światowej.

    6. Sandomierz

      • Dom Długosza – Muzeum Diecezjalne,

      • Katedra Narodzenia NMP,

      • Podziemna trasa turystyczna,

      • Ratusz,

      • Wąwóz Królowej Jadwigi,

      • Zamek – Muzeum Okręgowe,

      • Zespół klasztorny Dominikanów.

    7. Szczecin

      • Archikatedra św. Jakuba Apostoła,

      • Brama Portowa,

      • Cmentarz Centralny,

      • Jezioro Szmaragdowe,

      • Kościół św. Jana Ewangelisty,

      • Plac Orła Białego,

      • Ratusz Staromiejski – Muzeum Miasta Szczecina,

      • Wały Chrobrego – Muzeum Morskie,

      • Zamek Książąt Pomorskich,

      • Zwiedzenie portu statkiem.

    8. Toruń

      • Fort VII,

      • Kamienica „Pod Gwiazdą”,

      • Katedra śś. Janów Chrzciciela i Ewangelisty,

      • Kościół NMP,

      • Kościół św. Jakuba,

      • Mury obronne,

      • Muzeum Etnograficzne,

      • Pałac Eskenów,

      • Ratusz Staromiejski – Muzeum Okręgowe,

      • Ruiny zamku krzyżackiego.

    9. Warszawa

      • Archikatedra św. Jana Chrzciciela,

      • Cmentarz Ewangelicko-Augsburski,

      • Cmentarz Powązkowski,

      • Cmentarz Żydowski przy ul. Okopowej,

      • Łazienki Królewskie,

      • Metropolitarna cerkiew prawosławna św. Marii Magdaleny na Pradze,

      • Muzeum Historyczne m. st. Warszawy,

      • Muzeum Narodowe,

      • Muzeum Powstania Warszawskiego,

      • Muzeum w Wilanowie,

      • Muzeum Wojska Polskiego,

      • Ogród Botaniczny w Al. Ujazdowskich,

      • Ogród Saski z Grobem Nieznanego Żołnierza,

      • Ogród Zoologiczny,

      • Pałac Kultury i Nauki (widok z 30 piętra),

      • Port Lotniczy im. Fryderyka Chopina na Okęciu,

      • Rynek Nowego Miasta,

      • Rynek Starego Miasta,

      • Zabudowa ul. Krakowskie Przedmieście,

      • Zamek Królewski,

      • Zespół klasztorny Bernardynów na Czerniakowie.

    10. Wrocław

      • Aula Leopoldina i kościół Imienia Jezusa,

      • Dworzec Świebodzki,

      • Hala Ludowa,

      • Mauzoleum Piastów Wrocławskich,

      • Miejski Ogród Zoologiczny,

      • Most Grunwaldzki,

      • Muzeum Archidiecezjalne,

      • Muzeum Narodowe,

      • Muzeum Poczty i Telekomunikacji,

      • Muzeum Sztuki Medalierskiej,

      • Ogród Botaniczny Uniwersytetu Wrocławskiego,

      • Ostrów Piaskowy,

      • Ostrów Tumski,

      • Panorama Racławicka,

      • Ratusz.

    III. PARKI NARODOWE

    1. Babiogórski Park Narodowy

      • Markowe Szczawiny (Schronisko i Muzeum Turystyki Górskiej PTTK),

      • Diablak,

      • Sokolica,

      • Przełęcz Krowiarki,

      • Muzeum Babiogórskiego Parku Narodowego w Zawoi.

    2. Białowieski Park Narodowy

      • Muzeum Przyrodniczo-Leśne,

      • Obszar Ochrony Ścisłej (dawny rezerwat ścisły),

      • Park Pałacowy,

      • Rezerwat Pokazowy Żubrów,

      • Szlak Dębów Królewskich.

    3. Biebrzański Park Narodowy

      • Czerwone Bagno (szlak czerwony w rejonie leśniczówki Grzędy),

      • Goniądz n/Biebrzą (zabudowa rynku),

      • Twierdza Osowiec (Ośrodek Edukacyjny),

      • Bagno Ławki (szlak zielony Groblą Honczarowską),

      • Góra Strękowa n/Narwią k/Wizny, pole bitwy 1939 r.

    4. Bieszczadzki Park Narodowy

      • Bieszczadzkie Muzeum Przyrodnicze w Ustrzykach Dolnych.

      • Ośrodek Turystyki Górskiej PTTK w Ustrzykach Górnych,

      • Połonina Wetlińska,

      • Przełęcz Wyżniańska,

      • Tarnica.

    5. Park Narodowy „Bory Tucholskie”

      • Dąb „Bartuś”,

      • Checz kaszubska n/jez. Mielnia k/osady Strużka,

      • Miejsce widokowe n/Jeziorem Karsińskim k/osady Owink.

    6. Drawieński Park Narodowy

      • Dolina Drawy k/Głuska,

      • Rzeka Płociczna, tzw. Stara Węgornia k/Ostrowca,

      • Jezioro Ostrowiec,

      • Rezerwat „Radęcin” k/Moczel,

      • Rezerwat „Głodne Jeziorka”.

    7. Gorczański Park Narodowy

      • Czoło Turbacza,

      • Dolina Kamienicy w rejonie przełęczy Borek,

      • Kudłoń,

      • Rezerwat im. Władysława Orkana.

    8. Park Narodowy Gór Stołowych

      • Błędne Skały,

      • Szczeliniec Wielki,

      • Skalne Grzyby,

      • Urwisko Batorowskie.

    9. Kampinoski Park Narodowy

      • Granica (rezerwat „Granica”, Ośrodek Dydaktyczno-Muzealny, cmentarz wojenny),

      • Palmiry, cmentarz i Muzeum Walk i Męczeństwa,

      • Rezerwat „Rybietw”,

      • Rezerwat „Sieraków” im. prof. Romana Kobendzy,

      • Rezerwat „Zaborów Leśny”.

    10. Karkonoski Park Narodowy

      • Wodospad Szklarki,

      • Kotły Dużego i Małego Stawu,

      • Równia pod Śnieżką,

      • Muzeum Karkonoskiego Parku Narodowego w Jeleniej Górze-Sobieszowie,

      • Góra Chojnik, ścieżka przyrodnicza i ruiny zamku.

    11. Magurski Park Narodowy

      • Rezerwat „Kornuty”,

      • Diabli Kamień” k/Folusza,

      • Przełom Wisłoki na pd. od Myscowej,

      • Krempna, cmentarz wojenny z 1916 r.,

      • Kotań, cerkiew i lapidarium.

    12. Narwiański Park Narodowy

      • Kurowo, zespół dworski, muzeum Parku i ścieżka przyrodnicza,

      • Punkty widokowe na dolinę Narwi w Bokinach lub Waniewie,

      • Suraż, układ urbanistyczny miasta i Góra Królowej Bony.

    13. Ojcowski Park Narodowy

      • Brama Krakowska,

      • Grota Łokietka,

      • Muzeum Przyrodnicze im. Władysława Szafera w Ojcowie,

      • Dolina Prądnika,

      • Pieskowa Skała, zamek – muzeum.

    14. Pieniński Park Narodowy

      • Trzy Korony,

      • Sokolica,

      • Wąwóz Szopczański,

      • Spływ przełomem Dunajca.

    15. Poleski Park Narodowy

      • Wytyczno, cmentarz i pomnik żołnierzy Korpusu Ochrony Pogranicza z 1939 r.

      • Ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna „Jezioro Długie”,

      • Ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna „Dąb Dominik”,

      • Ośrodek Dydaktyczno-Muzealny w Załuczu Starym.

    16. Roztoczański Park Narodowy

      • Ścieżka przyrodnicza na „Bukową Górę”,

      • Rezerwat „Jarugi”,

      • Wojda, miejsce bitwy partyzanckiej w 1942 r.,

      • Zwierzyniec, kościół „Na Wodzie” i ośrodek Edukacyjno-Muzealny.

    17. Słowiński Park Narodowy

      • Muzeum Przyrodniczo-Leśne w Smołdzinie,

      • Wzgórze Rowokół,

      • Rezerwat „Mierzeja”,

      • Jezioro Gardno,

      • Muzeum Wsi Słowińskiej w Klukach.

    18. Świętokrzyski Park Narodowy

      • Święta Katarzyna: zespół klasztorny,

      • Łysica,

      • Święty Krzyż, dawne opactwo Benedyktynów i Muzeum Przyrodniczo-Leśne,

      • Rezerwat modrzewia polskiego na Górze Chełmowej.

    19. Tatrzański Park Narodowy

      • Dolina Kościeliska – Hala Ornak i Jaskinia Mroźna,

      • Morskie Oko,

      • Hala Gasienicowa,

      • Kasprowy Wierch,

      • Dolina Strążyska,

      • Muzeum Tatrzańskiego Parku Narodowego w Zakopanem.

    20. Park Narodowy „Ujście Warty”

      • Chyrzyno – Ośrodek Edukacyjny,

      • Ścieżka przyrodnicza „Ptasim Szlakiem”.

    21. Wielkopolski Park Narodowy

      • Jezioro Góreckie,

      • Muzeum Wielkopolskiego Parku Narodowego w Jeziorach,

      • Rezerwat „Pojniki”,

      • Studnia Napoleona.

    22. Wigierski Park Narodowy

      • Jezioro Wigry k/wsi Bryzgiel lub k/wsi Cimochowizna,

      • Muzeum Parku w Krzywem,

      • Płociczno, Wigierska Kolejka Wąskotorowa,

      • Rzeka Czarna Hańcza k/Wysokiego Mostu,

      • Zespół klasztorny Kamedułów w Wigrach.

    23. Woliński Park Narodowy

      • Muzeum Wolińskiego Parku Narodowego w Międzyzdrojach,

      • Kawcza Góra,

      • Jezioro Turkusowe w Wapnicy,

      • Grodzisko n/jeziorem Czajcze,

      • Rezerwat Pokazowy Żubrów.

    IV. GŁÓWNE OBIEKTY KRAJOZNAWCZE

    1. Województwo dolnośląskie

      1. Zabytki

        1. Bogatynia – drewniane budownictwo łużyckie

        2. Bolków – zamek Piastów świdnicko-jaworskich

        3. Czocha – zamek

        4. Grodziec k/Złotoryi – zamek

        5. Henryków – zespół klasztorny Cystersów

        6. Jawor – ewangelicki Kościół Pokoju

        7. Jelenia Góra – kościół św. Krzyża

        8. Karpacz – ewangelicki kościół Wang

        9. Kliczków – pałac

        10. Kłodzko – twierdza

        11. Krzeszów – pocysterski zespół klasztorny

        12. Legnica – zamek książąt legnickich

        13. Legnickie Pole – pobenedyktyński zespół klasztorny

        14. Lubiąż – pocysterski zespół klasztorny

        15. Lubomierz – zabudowa rynku

        16. Oleśnica – zamek

        17. Srebrna Góra – twierdza

        18. Strzegom – kościół śś. Piotra i Pawła

        19. Świdnica – ewangelicki Kościół Pokoju

        20. Świdnica – katedra śś. Stanisława i Wacława

        21. Trzebnica – pocysterski zespół klasztorny

        22. Wałbrzych, Książ – zespół zamkowo-parkowy

        23. Wambierzyce – bazylika Nawiedzenia NMP i kalwaria

      2. Muzea

        1. Duszniki-Zdrój – Muzeum Papiernictwa

        2. Jelenia Góra – Muzeum Okręgowe

        3. Kłodzko – Muzeum Ziemi Kłodzkiej

        4. Legnica – Dom Opatów Lubiąskich – Muzeum Miedzi

        5. Wałbrzych – Muzeum Okręgowe

        6. Zagórze Śląskie – zamek, Muzeum Regionalne PTTK

      3. Inne obiekty

        1. Bogatynia – kopalnia węgla brunatnego

        2. Góra Slęża – rezerwat archeologiczny

        3. Kletno – Jaskinia Niedźwiedzia

        4. Krzyżowa k/Świdnicy – Międzynarodowy Ośrodek Spotkań Młodzieży

        5. Kudowa-Zdrój Czermna – kaplica czaszek

        6. Międzygórze – rezerwat „Wodospad Wilczki”

        7. Polanica-Zdrój – centrum uzdrowiska

        8. Wojsławice k/Niemczy – ogród dendrologiczny

    2. Województwo kujawsko-pomorskie

      1. Zabytki

        1. Bydgoszcz – spichrze nad Brdą

        2. Chełmno – ratusz

        3. Chełmża – kościół Św. Trójcy

        4. Golub-Dobrzyń – zamek krzyżacki

        5. Grudziądz – zespół spichrzów nad Wisłą

        6. Inowrocław – kościół NMP tzw. „Ruina”

        7. Koronowo – kościół pocysterski Wniebowzięcia NMP

        8. Kruszwica – Mysia Wieża

        9. Lubostroń k/Barcina – zespół pałacowo-parkowy

        10. Radzyń Chełmiński – ruiny zamku krzyżackiego

        11. Strzelno – kościoły Św. Trójcy i św. Prokopa

        12. Świecie – ruiny zamku krzyżackiego

        13. Włocławek – katedra Wniebowzięcia NMP

      2. Muzea

        1. Biskupin – rezerwat archeologiczny, Muzeum Archeologiczne

        2. Bydgoszcz – Muzeum Okręgowe

        3. Inowrocław – Muzeum im. Jana Kasprowicza

        4. Kłóbka k/Kowala – Park Etnograficzny

        5. Wenecja k/Żnina – Muzeum Kolei Wąskotorowej

        6. Włocławek – Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej

      3. Inne obiekty

        1. Ciechocinek – tężnie

        2. Fojutowo k/Tucholi – akwedukt

        3. Wierzchlas k/Tucholi – rezerwat „Cisy Staropolskie” im. Leona Wyczółkowskiego

    3. Województwo lubelskie

      1. Zabytki

        1. Chełm – kościół Rozesłania św. Apostołów

        2. Dęblin – Twierdza

        3. Gołąb k/Puław – kościół św. Floriana i św. Katarzyny, domek loretański

        4. Hrebenne k/Tomaszowa Lubelskiego – cerkiew grekokatolicka św. Mikołaja

        5. Jabłeczna – prawosławny zespół klasztorny

        6. Janowiec k/Kazimierza – ruiny zamku Piotra Firleja

        7. Kazimierz Dolny – rynek, kościół św. Jana Chrzciciela i ruiny zamku

        8. Kodeń k/Terespola – kościół św. Anny

        9. Krasnobród-Podklasztor – zespół kościelno-klasztorny

        10. Puławy – zespół pałacowo-parkowy

        11. Tomaszów Lubelski – drewniany kościół Zwiastowania NMP

        12. Uchanie k/Hrubieszowa – kościół Wniebowzięcia NMP

        13. Zamość – zabudowa rynku

      2. Muzea

        1. Kazimierz Dolny – Muzeum Sztuki Złotniczej

        2. Kozłówka k/Lubartowa – zespół pałacowo-parkowy, Muzeum Zamoyskich

        3. Nałęczów – Muzeum Stefana Żeromskiego

        4. Romanów k/Białej Podlaskiej – Muzeum Józefa Ignacego Kraszewskiego

        5. Włodawa – zespół synagogalny, Muzeum Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego

        6. Wojciechów k/Nałęczowa – Wieża Ariańska, Muzeum Kowalstwa

        7. Wola Okrzejska – Muzeum Henryka Sienkiewicza

        8. Zamość – Rotunda, Martyrologiczny Punkt Upamiętnienia

      3. Inne obiekty

        1. Chełm – podziemia kredowe

        2. Hamernia k/Suśca – rezerwat „Czartowe Pole”

        3. Hniszów k/Dorohuska – dąb „Bolko”

        4. Janów Podlaski – stadnina koni

        5. Kazimierz Dolny – wąwozy lessowe

        6. Kock i Wola Gułowska – pola bitew wojny 1939 r.

        7. Nałęczów – centrum uzdrowiska

        8. Porytowe Wzgórze – miejsce bitwy partyzanckiej

        9. Sobibór – teren byłego obozu zagłady

    4. Województwo lubuskie

      1. Zabytki

        1. Bytom Odrzański – zabudowa rynku

        2. >Gościkowo-Paradyż – zespół pocysterski z kościołem NMP

        3. Kostrzyn – ruiny Starego Miasta (w tym Twierdzy)

        4. Kożuchów – kościół farny NMP

        5. Lubsko – kościół NMP i ratusz

        6. Łagów – zamek Joannitów

        7. Ośno Lubuskie – obwarowania miejskie

        8. Rokitno – kościół NMP

        9. Szprotawa – kościół Wniebowzięcia NMP

        10. Żagań – pałac Albrechta Wallensteina i zespól klasztoru Augustianów

        11. Żary – kościół farny Najświętszego Serca Pana Jezusa

      2. Muzea

        1. Dobiegniew – Muzeum Woldenberczyków

        2. Gorzów Wielkopolski – Muzeum Lubuskie

        3. Międzyrzecz – Dom Starostów, Muzeum Regionalne

        4. Ochla k/Zielonej Góry – Park Budownictwa Ludowego

        5. Zielona Góra – Muzeum Ziemi Lubuskiej

      3. Inne obiekty

        1. Boryszyn k/Lubrzy – fotyfikacje Międzyrzeckiego rejonu Umocnionego

        2. Dychów k/Krosna Odrzańskiego – elektrownia wodna

        3. Łęknica – Park Mużakowski

        4. Świerkocin – ZOO Safari

    5. Województwo łódzkie

      1. Zabytki

        1. Boguszyce k/Rawy Mazowieckiej – drewniany kościół św. Stanisława

        2. Grębień k/Wielunia – drewniany kościół filialny Św. Trójcy

        3. Inowłódź – kościół św. Idziego

        4. Łowicz – zabudowa Starego Rynku

        5. Łódź – zespół budynków „Księży Młyn”

        6. Łódź – secesyjna willa Kindermanna, ul. Wólczańska 31/33

        7. Łódź – ulica Piotrkowska (od pl. Wolności do al. Mickiewicza)

        8. Piotrków Trybunalski – kościół św. Franciszka Ksawerego

        9. Sieradz – kolegiata Wszystkich Świętych

        10. Skierniewice – dworzec kolejowy

        11. Sulejów-Podklasztorze – pocysterski zespół klasztorny

        12. Tum k/Łęczycy – kolegiata NMP i św. Aleksego

        13. Walewice k/Łowicza – zespół pałacowo-parkowy

        14. Warta – zespół klasztorny Bernardynów

        15. Wolbórz – zespół pałacowo-parkowy

      2. Muzea

        1. Kutno – Muzeum Bitwy nad Bzurą 1939 r.

        2. Łowicz – gmach pomisjonarski, muzeum

        3. Łódź – Centralne Muzeum Włókiennictwa

        4. Łódź – Muzeum Historii Miasta Łodzi

        5. Łódź – Muzeum Sztuki

        6. Nieborów k/Łowicza – zespół pałacowo-parkowy, muzeum

        7. Oporów k/Kutna – zamek, Muzeum Wnętrz

        8. Ożarów k/Wielunia – dwór, Muzeum Wnętrz Dworskich

      3. Inne obiekty

        1. Arkadia k/Łowicza – Park Romantyczny

        2. Bełchatów – kopalnia węgla brunatnego

        3. Bogusławice k/Wolborza – Państwowe Stado Ogierów

        4. Działoszyn – rezerwat „Węże”

        5. Łódź – Park im. Szarych Szeregów, pomnik Martyrologii Dzieci

        6. Piątek k/Łęczycy – geometryczny środek Polski, pomnik

        7. Rogów k/Koluszek – muzeum przyrodniczo-leśne, ogród dendrologiczny

        8. Tomaszów Mazowiecki – rezerwat „Niebieskie Źródła”

    6. Województwo małopolskie

      1. Zabytki

        1. Biecz – kolegiata Bożego Ciała

        2. Binarowa k/Biecza – drewniany kościół św. Michała Archanioła

        3. Chochołów k/Zakopanego – drewniana zabudowa wsi

        4. Dębno k/Nowego Targu – drewniany kościół św. Michała Archanioła

        5. Kalwaria Zebrzydowska – zespół klasztorny i kalwaria

        6. Lanckorona – drewniana zabudowa

        7. Lipnica Murowana – drewniana zabudowa miasta i kościół św. Leonarda

        8. Miechów – dawny zespół klasztorny Bożogrobowców

        9. Nowy Wiśnicz – zamek

        10. Orawka k/Nowego Targu – drewniany kościół św. Jana Chrzciciela

        11. Powroźnik k/Muszyny – dawna cerkiew św. Jakuba Mł.

        12. Sękowa – drewniany kościół św. Filipa i Jakuba

        13. Stary Sącz – zespół klasztorny Klarysek

        14. Sucha Beskidzka – zamek

        15. Szczyrzyc k/Mszany Dolnej – zespół klasztorny cystersów

        16. Tarnów – zespół Starego Miasta

      2. Muzea

        1. Bartne k/Gorlic – cerkiew św. Kosmy i Damiana, Muzeum Sztuki Cerkiewnej

        2. Chabówka – Skansen Taboru Kolejowego

        3. Dębno k/Tarnowa – zamek, muzeum

        4. Nowy Sącz-Falkowa, Sądecki Park Etnograficzny

        5. Oświęcim-Brzezinka – dawne obozy zagłady, Muzeum Auschwitz-Birkenau

        6. Tarnów – Muzeum Diecezjalne

        7. Wadowice – Dom Jana Pawła II, muzeum

        8. Wygiezłów k/Chrzanowa – Nadwiślański Park Etnograficzny

        9. Zakopane – Muzeum Tatrzańskie

        10. Zubrzyca Górna k/Jabłonki – Orawski Park Etnograficzny

      3. Inne obiekty

        1. Bochnia – kopalnia soli

        2. Ciężkowice k/Gorlic – rezerwat „Skamieniałe Miasto”

        3. Dobczyce – Jezioro Dobczycke i ruiny zamku

        4. Gorlice – cmentarz wojenny z 1915 r.

        5. Jaskinia Wierzchowska Górna k/Białego Kościoła

        6. Jaworki k/Szczawnicy – rezerwat „Wąwóz Homole”

        7. Krynica-Zdrój – centrum uzdrowiska

        8. Niedzica – zamek, muzeum i zapora na Dunajcu

        9. Racławice k/Miechowa – pole bitwy z 1794 r .

        10. Szczawnica – centrum uzdrowiska

        11. Wieliczka – kopalnia soli

        12. Zakopane – stary cmentarz na Pęksów Brzyzku

        13. Zalipie k/Dąbrowy Tarnowskiej – ośrodek kultury ludowej

    7. Województwo mazowieckie

      1. Zabytki

        1. Brochów k/Sochaczewa – kościół obronny św. Andrzeja i Jana Chrzciciela

        2. Brok k/Ostrowi Mazowieckiej – kościół św. Andrzeja

        3. Ciechanów – zamek książąt mazowieckich

        4. Czersk – ruiny zamku książąt mazowieckich

        5. Czerwińsk n/Wisłą – zespół klasztorny

        6. Kobyłka – kościół Św. Trójcy

        7. Nowy Dwór Mazowiecki – Twierdza Modlin

        8. Płock – katedra Wniebowzięcia NMP

        9. Przasnysz – zespół klasztorny Bernardynów

        10. Pułtusk – zamek

        11. Radom – zespół klasztorny Bernardynów

        12. Radziejowice – zespół pałacowo-parkowy

        13. Siedlce – Stary Rynek

      2. Muzea

        1. Czarnolas k/Zwolenia – Muzeum Jana Kochanowskiego

        2. Liw k/Węgrowa – zamek i dwór, Muzeum Zbrojownia

        3. Opinogóra – zameczek, Muzeum Romantyzmu

        4. Orońsko k/Radomia – Centrum Rzeźby Polskiej

        5. Płock – Muzeum Mazowieckie

        6. Pruszków – Muzeum Starożytnego Hutnictwa Mazowieckiego

        7. Przysucha – Muzeum im. Oskara Kolberga

        8. Radom – Muzeum Wsi Radomskiej

        9. Sierpc-Bojanowo – Muzeum Wsi Mazowieckiej

        10. Sochaczew – Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Bitwy nad Bzurą

        11. Szydłowiec – zamek, Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych

        12. Warka-Winiary – dwór, Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego

        13. Żelazowa Wola – Dom Fryderyka Chopina, Muzeum i park

      3. Inne obiekty

        1. Czarnia k/Myszyńca – rezerwat „Czarnia”

        2. Kadzidło – ośrodek kurpiowskiej kultury ludowej

        3. Konstancin-Jeziorna – tężnia i zabudowa uzdrowiska

        4. Mała Wieś k/Grójca – rezerwat „Modrzewina”

        5. Niepokalanów – zespół klasztorny Franciszkanów

        6. Ossów k/Kobyłki – Mauzoleum i Cmentarz Poległych w 1920 r.

        7. Proboszczewice k/Płocka – grodzisko „Kosmata Góra”

        8. Stare Iganie – pole bitwy z 1831 r.

        9. Studzianki Pancerne – pomnik, Mauzoleum Wojska Polskiego

        10. Sulejówek – dom Józefa Piłsudskiego

        11. Treblinka k/Małkini – dawny hitlerowski obóz zagłady Żydów

    8. Województwo opolskie

      1. Zabytki

        1. Byczyna – mury miejskie

        2. Głogówek – zespół miejski (zamek, ratusz, zespół klasztorny, kościół św. Bartłomieja)

        3. Głuchołazy – kościół św. Wawrzyńca

        4. Góra św. Anny – zespół klasztorny Franciszkanów i kalwaria

        5. Małujowice k/Brzegu – kościół św. Jakuba

        6. Moszna – zespół pałacowo-parkowy

        7. Nysa – kościół św. Jakuba

        8. Olesno – drewniany kościół św. Anny

        9. Opole – kościół Św. Trójcy

        10. Otmuchów – ratusz i zamek

        11. Paczków – zespół Starego Miasta

      2. Muzea

        1. Brzeg – zamek, Muzeum Piastów Śląskich

        2. Góra św. Anny – Muzeum Czynu Powstańczego

        3. Łambinowice – Muzeum Martyrologii Jeńców Wojennych

        4. Opole – Muzeum Śląska Opolskiego

        5. Opole-Bierkowice – Muzeum Wsi Opolskiej

      3. Inne obiekty

        1. Góra Św. Anny – Pomnik Czynu Powstańczego

        2. Opole – amfiteatr

    9. Województwo podkarpackie

      1. Zabytki

        1. Baranów Sandomierski – zamek

        2. Blizne k/Brzozowa – drewniany kościół Wszystkich Świętych

        3. Czerteż k/Sanoka – dawna cerkiew

        4. Haczów k/Krosna – drewniany kościół Wniebowzięcia NMP

        5. Jarosław – kamienica Orsettich i podziemna trasa turystyczna

        6. Kalwaria Pacławska k/Przemyśla – zespół klasztorny Franciszkanów z kalwarią

        7. Krasiczyn – zespół zamkowo-parkowy

        8. Krosno – kościół Nawiedzenia NMP

        9. Leżajsk – zespół klasztorny Bernardynów

        10. Posada Rybotycka k/Birczy – cerkiew obronna św. Onufrego

        11. Pruchnik k/Jarosławia – drewniana zabudowa

        12. Sieniawa – zespół pałacowo-parkowy

      2. Muzea

        1. Bóbrka k/Krosna – Skansen Przemysłu Naftowego im. I. Łukaszewicza

        2. Kolbuszowa – Muzeum Kultury Ludowej

        3. Komańcza – klasztor Nazaretanek, Izba Pamięci kardynała Stefana Wyszyńskiego

        4. Krosno – Muzeum Podkarpackie

        5. Łańcut – zespół pałacowo-parkowy, muzeum

        6. Przeworsk – zespół pałacowo-parkowy, muzeum

        7. Radruż k/Horyńca – zespół cerkiewny św. Paraskewy, muzeum

        8. Rzeszów – Muzeum Okręgowe

        9. Sanok – Muzeum Budownictwa Ludowego

        10. Sanok – zamek, Muzeum Historyczne

        11. Żarnowiec k/Krosna – dwór, Muzeum Marii Konopnickiej

      3. Inne obiekty

        1. Czarnorzeki k/Krosna – rezerwat „Prządki” i ruiny zamku Kamieniec

        2. Dukla – cmentarz wojenny

        3. Iwonicz-Zdrój – centrum uzdrowiska

        4. Lesko – synagoga i cmentarz żydowski

        5. Rymanów-Zdrój – centrum uzdrowiska

        6. Solina – zapora i jezioro

    10. Województwo podlaskie

      1. Zabytki

        1. Białystok – kościół Chrystusa Króla i św. Rocha

        2. Białystok – zespół pałacowo-parkowy Branickich

        3. Drohiczyn – zespół klasztorny z katedrą Św. Trójcy

        4. Łomża – katedra św. Michała Archanioła i Jana Chrzciciela

        5. Sejny – zespół klasztorny Dominikanów

        6. Supraśl – zespół klasztorny Bazylianów

        7. Tykocin – kościół Św. Trójcy

      2. Muzea

        1. Białystok – Muzeum Podlaskie

        2. Ciechanowiec – Muzeum Rolnictwa

        3. Choroszcz – zespół pałacowy, Muzeum Wnętrz Pałacowych

        4. Nowogród – Muzeum Kurpiowskie

        5. Suwałki – Muzeum im. Marii Konopnickiej

        6. Tykocin – synagoga, muzeum

      3. Inne obiekty

        1. Augustów – Kanał Augustowski

        2. Bachanowo k/Suwałk – rezerwat „Głazowisko Bachanowo nad Czarną Hańczą”

        3. Błaskowizna k/Suwałk – Jezioro Hańcza

        4. Grabarka k/Siemiatycz – sanktuarium polskiego prawosławia

        5. Gulbieniszki k/Suwałk – Cisowa Góra

        6. Hajnówka – cerkiew Św. Trójcy

        7. Kruszyniany k/Krynek – meczet i cmentarz mahometański

        8. Szurpiły k/Suwałk – Góra Zamkowa z grodziskiem i Jeziora szurpilskie

        9. Turtul – punkt widokowy

    11. Województwo pomorskie

      1. Zabytki

        1. Gniew – zamek krzyżacki

        2. Kartuzy – pokartuski zespół klasztorny

        3. Pelplin – pocysterski zespół poklasztorny z katedrą NMP

        4. Żarnowiec k/Pucka – pocysterski zespół klasztorny

        5. Żukowo k/Kartuz – zespół poklasztorny Norbertanek

      2. Muzea

        1. Będomin k/Kościerzyny – Muzeum Hymnu Narodowego

        2. Bytów – zamek krzyżacki, Muzeum Zachodniej Kaszubszczyzny

        3. Chojnice – Brama Człuchowska, Muzeum Regionalne

        4. Gdynia – Muzeum Marynarki Wojennej

        5. Gdynia – Muzeum Oceanograficzne i Akwarium Morskie

        6. Hel – Muzeum Rybołóstwa

        7. Kwidzyn – dawna katedra i zamek, muzeum

        8. Malbork – zamek krzyżacki, Muzeum Zamkowe

        9. Pelplin – Muzeum Diecezjalne

        10. Słupsk – Muzeum Pomorza Środkowego

        11. Tczew – Muzeum Wisły

        12. Wdzydze Kiszewskie – Kaszubski Park Etnograficzny

      3. Inne obiekty

        1. Babi Dół k/Kartuz – rezerwat „Jar rzeki Raduni”

        2. Mechowo k/Pucka – Groty Mechowskie

        3. Odry k/Czerska – rezerwat „Kręgi Kamienne”

        4. Rozewie k/Władysławawa – latarnia morska i rezerwat „Przylądek Rozewie”

        5. Sopot – molo

        6. Stogi k/Malborka – cmentarz mennonicki

        7. Wirty k/Starogardu Gdańskiego – ogród dendrologiczny

    12. Województwo śląskie

      1. Zabytki

        1. Cieszyn – rotunda św. Mikołaja

        2. Częstochowa – Jasna Góra

        3. Katowice – osiedla robotnicze Giszowiec i Nikiszowiec

        4. Mirów i Bobolice k/Żarek – ruiny zamków

        5. Olsztyn k/Częstochowy – ruiny zamku

        6. Pilica – kolegiata św. Jana Chrzciciela

        7. Podzamcze k/Ogrodzieńca – ruiny zamku

        8. Rudy – pocysterski zespół klasztorny

      2. Muzea

        1. Będzin – zamek, Muzeum Zagłębia

        2. Bielsko-Biała – Zamek Sułkowskich, Muzeum Okręgowe

        3. Bytom – Muzeum Górnośląskie

        4. Mysłowice – Centralne Muzeum Pożarnictwa

        5. Pszczyna – zespół palacowo-parkowy, Muzeum Pałacowe

        6. Zabrze – Muzeum Górnictwa Węglowego i jeden ze skansenów górniczych

        7. Żywiec – zamek, muzeum

      3. Inne obiekty

        1. Chorzów – Park Kultury i Wypoczynku (planetarium, Górnośląski Park Etnograficzny – skansen, Stadion Śląski)

        2. Gliwice – maszt radiostacji

        3. Koniaków i Istebna k/Wisły – ośrodki beskidzkiej kultury ludowej

        4. Katowice – pomnik Powstańców Śląskich

        5. Piekary Śląskie – sanktuarium maryjne i kalwaria

        6. Podlesice k/Kroczyc – rezerwat „Góra Zborów”

        7. Tarnowskie Góry – Kopalnia Zabytkowa

        8. Wisła Czarne – źródła Wisły pod Baranią Górą

    13. Województwo świętokrzyskie

      1. Zabytki

        1. Chęciny k/Kielc – ruiny zamku

        2. Jędrzejów – zespół klasztorny Cystersów

        3. Kielce – katedra Wniebowzięcia NMP

        4. Klimontów – kościół św. Józefa

        5. Koprzywnica k/Sandomierza – pocysterski zespół klasztorny

        6. Opatów – kolegiata św. Marcina

        7. Szydłów – średniowieczny zespół miejski

        8. Ujazd k/Opatowa – ruiny zamku Krzyżtopór

        9. Wąchock – zespół klasztorny Cystersów

        10. Wiślica – kolegiata Narodzenia NMP

      2. Muzea

        1. Jędrzejów – Muzeum im. Przypkowskich

        2. Kielce – pałac biskupów krakowskich, Muzeum Narodowe

        3. Nowa Słupia – Muzeum Starożytnego Hutnictwa Świętokrzyskiego

        4. Oblęgorek k/Kielc – Muzeum Henryka Sienkiewicza

        5. Sielpia Wielka k/Końskich – Muzeum Staropolskiego Zagłębia Przemysłowego

        6. Tokarnia k/Kielc – Muzeum Wsi Kieleckiej

      3. Inne obiekty

        1. Bałtów k/Ostrowca Świętokrzyskiego – Park Jurajski

        2. Bartków k/Zagnańska – dąb „Bartek”

        3. Busko-Zdrój – zabudowa centrum uzdrowiska

        4. „Jaskinia Raj”

        5. Kielce – rezerwat „Kadzielnia”

        6. Krzemionki k/Ostrowca Świętokrzyskiego – rezerwat archeologiczny

        7. Michniów k/Suchedniowa – Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskiej

        8. Wykus k/Wąchocka – rezerwat „Wykus” i symboliczny cmentarz partyzancki

    14. Województwo warmińsko-mazurskie

      1. Zabytki

        1. Frombork – zespół wzgórza katedralnego

        2. Giżycko – twierdza Boyen

        3. Kętrzyn – kościół św. Jerzego

        4. Morąg – kościół św. Piotra i Pawła

        5. Nidzica – zamek krzyżacki

        6. Olsztyn – katedra św. Jakuba

        7. Orneta – kościół św. Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty

        8. Reszel – zamek

        9. Święta Lipka k/Reszla – zespół klasztorny Jezuitów

      2. Muzea

        1. Elbląg – Muzeum Okręgowe

        2. Lidzbark Warmiński – zamek, muzeum

        3. Olsztyn – zamek, Muzeum Warmii i Mazur

        4. Olsztynek – Muzeum Budownictwa ludowego

        5. Pranie n/Jez. Nidzkim – Muzeum Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego

        6. Stębark k/Olsztynka – Muzeum Grunwaldzkie, pole bitwy z 1410 r.

      3. Inne obiekty

        1. Bisztynek – „Diabelski Kamień”

        2. Gierłoż k/Kętrzyna – Wilczy Szaniec

        3. Jezioro Śniardwy (rejs po jeziorze)

        4. Kadyny k/Tolkmicka – Dąb Jana Bażyńskiego

        5. Kanał Elbląski – przejazd statkiem do Elbląga od pochylni Buczyniec

        6. Krutyń k/Rucianego-Nidy – dolina Krutyni i jeziorka z pływającymi wyspami

        7. Łyna k/Nidzicy – rezerwat „Źródła Łyny”

        8. Olsztyn – planetarium i obserwatorium astronomiczne

        9. Pieniężno – rezerwat „Dolina rzeki Wałszy”

        10. Stańczyki – wiadukty w Puszczy Rominckiej

        11. Wojnowo k/Rucianego-Nidy – cerkiew staroobrzędowców

    15. Województwo wielkopolskie

      1. Zabytki

        1. Antonin k/Ostrowa Wielkopolskiego – pałac myśliwski

        2. Bieniszew k/Konina – zespół klasztorny Kamedułów

        3. Bralin k/Kępna – drewniany kościół Narodzenia NMP „Na pólku”

        4. Gniezno – bazylika archikatedralna Wniebowzięcia NMP

        5. Gostyń – zespół klasztorny Filipinów

        6. Górka Klasztorna – pobernardyński zespół klasztorny

        7. Kalisz – katedra św. Mikołaja

        8. Kościan – kościół NMP Wniebowziętej

        9. Ląd k/Konina – pocysterski zespół klasztorny

        10. Leszno – kościół św. Mikołaja

        11. Lubin k/Kościana – zespół klasztorny Benedyktynów

        12. Obra k/Wolsztyna – pocysterski zespół klasztorny

        13. Pawłowice k/Leszna – zespół pałacowy

        14. Przemęt k/Leszna – kościół pocysterski

        15. Rydzyna – zespół urbanistyczny i zamek

        16. Sieraków – kościół NMP Niepokalanie Poczętej

        17. Sulmierzyce k/Krotoszyna – drewniany ratusz

        18. Tarnowo Pałuckie k/Wągrowca – drewniany kościół św. Mikołaja

        19. Trzemeszno – kościół NMP i św. Wojciecha

        20. Turew k/Kościana – zespół pałacowo-parkowy

        21. Wągrowiec – kościół św. Jakuba

        22. Wąsowo k/Nowego Tomyśla – zespół pałacowo-parkowy

        23. Woźniki k/Grodziska Wielkopolskiego – zespół klasztorny Franciszkanów

      2. Muzea

        1. Giecz k/Środy Wielkopolskiej – Rezerwat Archeologiczny

        2. Gniezno – Muzeum Początków Państwa Polskiego

        3. Gołuchów k/Kalisza – zamek, muzeum

        4. Kalisz – Muzeum Okręgowe Ziemi Kaliskiej

        5. Konin-Gosławice – zamek, Muzeum Okręgowe

        6. Kórnik k/Poznania – zamek, Muzeum Wnętrz Zamkowych, arboretum

        7. Lednica – Ostrów Lednicki i Wielkopolski Park Etnograficzny

        8. Rakoniewice k/Wolsztyna – Wielkopolskie Muzeum Pożarnictwa

        9. Rogalin – zespół pałacowy, muzeum

        10. Sieraków – Zamek Opalińskich, muzeum

        11. Szamotuły – Zamek Górków, muzeum

        12. Szreniawa k/Poznania – Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolnospożywczego

        13. Śmielów k/Jarocina – pałac, muzeum

        14. Wolsztyn – Parowozownia Wolsztyn (skansen parowozów)

      3. Inne obiekty

        1. Gołuchów k/Kalisza – głaz św. Jadwigi

        2. Pobiedziska – Skansen Miniatur Szlaku Piastowskiego

        3. Stary Licheń k/Konina – sanktuarium maryjne z kościołem MB Bolesnej Królowej Polski

    16. Województwo zachodniopomorskie

      1. Zabytki

        1. Białogard – kościół Narodzenia NMP

        2. Kamień Pomorski – katedra św. Jana Chrzciciela

        3. Kołobrzeg – konkatedra Wniebowzięcia NMP

        4. Krąg k/Polanowa – zespół zamkowy

        5. Pyrzyce – mury miejskie

        6. Stare Drawsko – ruiny zamku Drahim

        7. Stargard Szczeciński – kościół NMP Królowej Świata

        8. Świdwin – zamek

        9. Trzebiatów – kościół Macierzyństwa NMP

        10. Tuczno k/ałcza – zamek

      2. Muzea

        1. Darłowo – zamek książąt pomorskich, muzeum

        2. Kołobrzeg – Muzeum Oręża Polskiego

      3. Inne obiekty

        1. Chojna – platan „Olbrzym”

        2. Dolina Pięciu Jezior k/Połczyna Zdroju – rezerwat przyrody

        3. Glinna k/Starego Czarnowa – ogród dendrologiczny

        4. Siekierki – cmentarz wojenny

        5. Trzęsacz k/Trzebiatowa – brzeg klifowy i ruiny kościoła

        6. Tychowo k/Białogardu – głaz „Trygław”

        7. Wałcz – ośrodek sportowy i most nad jeziorem Raduń

        8. Zdbice k/Wałcza – fortyfikacje Wału Pomorskiego

        9. Żydowo k/Polanowa – elektrownia pompowo-szczytowa (widok)

        ZESTAWIENIE OBIEKTÓW KRAJOZNAWCZYCH W POLSCE